Küçük şişelerdeki insan mini beyinleri, alçak Dünya yörüngesinde hayatta kalarak bilim insanlarını şaşırttı. ABD'li araştırmacılar, 2019 yılında Uluslararası Uzay İstasyonu'nda kısa bir tatil için organoid olarak bilinen insan nöral dokusunun laboratuvarda yetiştirilen bloblarını gönderdi.
GÖRDÜKLERİNE İNANAMADILAR: BEYİN HÜCRELERİ UZAYDA GELİŞTİ
Bir ay sonra geri döndüklerinde gördükleri şey onları hayrete düşürdü. Hücreler haftalarca ağırlıksız ortamda kaldıktan sonra sağlıklı ve gelişmekte olmakla kalmamış, aynı zamanda Dünya'daki aynı hücrelerden daha hızlı olgunlaşmışlardı.
Scripps Araştırma Enstitüsü'nden moleküler biyolog Jeanne Loring, "Bu hücrelerin uzayda hayatta kalması büyük bir sürprizdi" diyor ve ekliyor: "Bu, beynin nörodejeneratif hastalıktan etkilenen diğer bölümlerini de dahil edebileceğimiz uzayda yapılacak gelecek deneyler için zemin hazırlıyor."
EN DÜŞÜK YERÇEKİMİNİN İNSAN BEYNİNE ETKİSİNİ ARAŞTIRMAK İSTEDİLER
Uluslararası Uzay İstasyonu Ulusal Laboratuvarı'ndan moleküler biyolog Davide Marotta liderliğindeki bir araştırma ekibi, mikro yerçekiminin insan beyni, özellikle de multipl skleroz ve Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif durumlardan etkilenen nöronlar üzerindeki etkilerini araştırmak üzere yola çıktı. Organoidlerini, sağlıklı donörlerden ve MS ve Parkinson hastalığı olan hastalardan alınan insan kaynaklı pluripotent kök hücreleri kullanarak bir laboratuvarda büyüttüler.
Bu hücrelerden oluşan organoidler Dünya'da özel olarak tasarlanmış kriyoviyallerde hazırlandı ve iki gruba ayrıldı. Bazıları burada yerde kaldı; diğerleri ise ISS'de Dünya yörüngesinde bir ay boyunca gelişmek üzere uzaya fırlatıldı.
DÜNYAYA DÖNDÜKLERİNDE HAYATTA VE SAĞLIKLIYDILAR
Organoidler Dünya'ya geri getirildiğinde, araştırmacılar yüzeyde kalanlardan ne kadar farklı olduklarını görmek için onları dikkatle inceledi. Organoidlerin hayatta kalması ve sağlıklı olması yeterince büyük bir sürprizdi.
Mikro yerçekimi, beyin hücrelerinin belirli stres faktörlerine veya ilaçlara nasıl tepki verdiğini, insan beyninin yaşamda deneyimlediklerine daha yakın koşullarda incelemek için bir laboratuvar haline gelebilir.
BEYNİN ALZHEIMER HASTALIĞINDAN EN ÇOK ETKİLENEN BÖLÜMÜ BULACAKLAR
"Yapmayı planladığımız bir sonraki şey, beynin Alzheimer hastalığından en çok etkilenen bölümünü incelemek" diyor Loring.
"Ayrıca nöronların uzayda birbirleriyle bağlantı kurma şekillerinde farklılıklar olup olmadığını bilmek istiyoruz. Bu tür çalışmalarda, sonucun ne olacağını tahmin etmek için daha önceki çalışmalara güvenemezsiniz çünkü daha önce yapılmış bir çalışma yok. Tabiri caizse yerin dibindeyiz; gökyüzündeyiz ama yerin dibindeyiz."