Biz bunu psikolojik olarak düşünsek de hayır, aslında gerçekten de uyku sırasında beynimizde bir temizlik işlemi yaşanıyor.
Peki ama nasıl?
Uyku eşittir beyin temizliğidir.
Beyinde tüm gün oluşan metabolik çöpler, uyku esnasında temizlenmiş oluyor. Beyin, temizlenmesi en gerekli organlarımızın başında geliyor. Çünkü yapılan araştırmalar, beyinde oluşan atıkların temizlenmemesinin, birden fazla soruna yol açacağını doğruluyor.
Aslında vücudumuzdaki her organ, görevini yerine getirdikten sonra metabolik artıklar üretiyor. Bu artıkların, hücreden atıldıktan sonra o bölgeden de temizlenmesi gerekiyor. Hücreler arası boşluğa atılan çöpleri temizleyen lenf sistemi de işte dam da bunun için var.
Lenf sistemimiz, her saniye hücre atığıyla uğraşıyor.
Ancak beyinde durum birazcık daha farklı. Çünkü beyinde lenf damar ağı yok, bu yüzden beynimizin “temizliği” biraz daha farklı bir sisteme dayanıyor. Beynin temizlik işlemi, vücudumuzun diğer sistemlerinden farklı olarak, özellikle gece uykuda gerçekleşir. Bu sürece glimfatik sistem diyoruz.
Glimfatik sistem, beyin hücrelerinin faaliyetleri sırasında ortaya çıkan metabolik atıkları ve diğer toksinleri temizliyor. Bu atıklar, özellikle enerji üretirken beynin ürettiği amiloid protein artıklarını içeriyor; bu proteinler beyin hücreleri için zararlı olabilen bir tür "kötü" protein olarak kabul ediliyor.
Gün boyunca bu toksinler birikirken, gece uyku sırasında beyin, kendisini toparlamak için bir temizlik yapar.
Fakat bu temizlik, yalnızca uyku esnasında verimli bir şekilde gerçekleşiyor. Beynin detoks süreci, uyandığınızda neredeyse tamamen duruyor, yani uyandığınız anda beyin temizliği %95 oranında azalıyor. Dolayısıyla uyku, beyin temizliği için en iyi zaman dilimini oluşturuyor.
Alzaymırın gelişimiyle ilişkilendirilen amiloid beta proteini, bu temizleme işlemi düzgün işlediğinde vücut tarafından yok ediliyor. Alzaymırda bu proteinin birikimi aşırı seviyelere ulaştığı için glimfatik sistem, bu birikintileri temizlemekte yetersiz kalıyor. İşte beyin fonksiyonlarının bozulmasının sebebi de tam olarak bu.
Beyin temizlik sürecini gerçekleştirirken uyku pozisyonu da o kadar önemli.
Beynin temizliğini en verimli şekilde yapabilmesi için belirli bir "yer çekimi" ve "boşluk" gereksinimi duyuyor. Çalışmalara göre yan yatmak, bu temizlik sürecini en iyi destekleyen pozisyonların başında geliyor.
Tabii bu sistemin verimli çalışması, verimli bir uykudan geçiyor. En verimli uyku saati, gece saat 23.00 civarında. Çünkü bu saat, biyolojik uyku hormonlarımızın en yüksek seviyeye ulaştığı zamanı kapsıyor.
Kaynaklar: UCL, NIHİlginizi çekebilir: