Bilim insanları, unutmanın evrimsel süreçte hayatta kalmamıza nasıl katkı sağladığını araştırıyor.
Hafızanıza kızmayın çünkü unutmak sandığınız gibi kötü bir şey değil.
Gereksiz yüklerden kurtuluyoruz.
Her gün sayısız bilgi bombardımanına tutuluyoruz. Bu bilgilerin hepsini saklamaya çalışsaydık muhtemelen içlerinden önemli olanları ayırt etmekte zorlanacaktık.
19. yüzyılda Alman Psikolog Hermann Ebbinghaus'un geliştirdiği "unutma eğrisi" teorisi, yeni bilgilerin hızla unutulduğunu ancak bu sürecin zamanla yavaşladığını gösteriyor. Bu da beynimizin gereksiz ayrıntılardan kurtulup, yaşamsal önceliklere odaklanmasını sağlıyor.
Unutma sürecinde aktif rol oynayan mekanizmamız var.
Her detayı hatırlamak demek, beynimizin iş yükünü artırarak önemli bilgilerin geri çağrılmasını zorlaştırabilir. Beynimizdeki bazı proteinler, sinaptik bağlantıların istikrarını engelleyerek gereksiz bilgilerin silinmesini kolaylaştırıyor. Böylece hem beynimiz esnekliğini koruyor hem de önemli olmayan bilgileri temizliyor.
Nobel ödüllü Eric Kandel ve diğer araştırmacılar ise dikkat ettiğimiz detayları hatırlama sürecinde sinirsel bağlantıların güçlendiğini ve böylece uzun vadeli hafızanın korunduğunu belirtiyor.
Eskiyi unut, yeniyi öğren.
Yeni bilgileri öğrenme ve adapte etmede, unutmak hayati bir rol oynuyor. Her gün aynı yolu kullanarak işe veya okula giderken güzergâhın tüm detaylarını hafızamızda tutuyoruz ancak yol kapandı veya yolumuz değişti diyelim, hopp yeni bilgiyi öğrenip eskisini unutuyoruz çünkü artık odaklanmamız gereken başka bir bilgi var.
Bu süreç de aslında eski bağlantıların zayıflayıp yeni bağlantıların güçlenmesiyle gerçekleşiyor.
Evrimsel avantajı ise hayatta kalma stratejisi
Evrimsel süreçte, hayatta kalma şansını arttıran özelliklerden biri olarak da unutma öne çıkıyor. Eski çağlarda avcı-toplayıcı topluluklar, bir su kaynağının güvenli olduğunu sıkça deneyimleyebilirken, bir tehlike ile karşılaştıklarında bu kaynağın artık güvenli olmadığını hatırlamak zorundaydılar.
Beynin bu tür tehditlere uyum sağlama ve gerekli bilgileri güncel tutma yetisi de insanın hayatta kalmasında büyük rol oynadı.
Unutmak, hayatın bir parçası.
Kısacası unutkanlık her zaman bir dezavantaj değil; aksine, beynimizin bizi koruma ve hayatta tutma stratejilerinden biri. Bu nedenle, bir dahaki sefere anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu unuttuğunuzda, belki de beyninizin sizi gereksiz bilgilerden koruduğunu hatırlamak, durumu biraz daha katlanılabilir kılabilir.
Kaynaklar: The Conversation, Trinity College DublinBunları da inceleyebilirsiniz: