Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2011 yılında yaptığı araştırmaya göre Türkiye’deki yaşam alanlarının yüzde 66.9’u “Erişilebilir” değil. Bu şu demek: engelli bir yurttaş özgürce, kendi başına sokağa çıkmakta zorluk yaşıyor. Bu konuda farkındalık yaratmak amacıyla British Council Türkiye tarafından 2-4 Şubat tarihlerinde Yapı Kredi bomontiada’da herkese açık, ücretsiz ve “erişilebilir” olarak Unlimited Forum- Herkes İçin Sanat festivali düzenleniyor. Forum, yeni performanslardan uluslararası konuşmacıların yer aldığı panellere, atölye çalışmalarına, sergilere ve yayınlara geniş bir içeriğe sahip olacak (https://www.britishcouncil.org.tr/programmes/arts/unlimited-forum). Festivali sanat erişilebilirliği danışmanı, sanatçı Eser Epözdemir ve ARADA Derneği kurucusu Serkan Bozkurt’la konuştuk.
- Kapsayıcı sanat nedir?
Eser Epözdemir: Ziyaretçi profili üzerinden örneklersek tekerlekli sandalye kullanıcısı, kör, sağır, ileri yaşlarda, bilişsel farklılığa sahip bir birey ya da pusetli bir anne, müzeye varma, müzeyi gezme deneyimlerini bağımsız gerçekleştirebiliyor olmalı.
"YETERLİ DEĞİL"
- Yaşam alanlarının yüzde 69.9’unun erişilebilir olmaması ne demek?
E.E: Milyonlarca insanın haklarına erişememesi, yaşam alanlarının yüzde 69.9’unda doğrudan hayata katılımın, temel hakların karşılanmıyor olması demek... 2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı engelliler hakkında kanununda 7 sene içerisinde tüm kamu alanlarının erişilebilir hale getirilmesi geçiyordu. Öngörülen süreden bugüne, süre defalarca uzatıldı. Valiliklerde erişilebilirlik izleme ve denetleme komisyonları kuruldu, oraya şikâyette bulunarak şikâyetlerin sonucu, denetim ve devamında ceza kesilmesine dair bir sistem düşünülmüş, ancak bu da geçerli ve yeterli olmayan bir süreç.
- Bu söyleşiyi okuyan biri en basitinden neler yapabilir?
E.E: Bireyselden kurumsala özel hayatlarında, eğitim hayatlarında, iş hayatlarında önce soru sorabilirler: Bulunduğum mekânlarda kapsayıcı istihdam var mı, yaşam alanımda, okulumda, şirketimde erişilebilirlik sağlanıyor mu? Engelli bireyleri oldukları gibi kabul edip kahramanlaştırma ya da aşırı merhametten acımaya uzanan duygu hallerinden uzaklaşabilirler... Sosyal medyada alternatif metin kullanabilirler.
- Sizin geçmişiniz yaptığınız işi nasıl etkiledi? Festivale nasıl katkı sağlıyorsunuz?
E.E: Festivalde “Oluşturıcı Erişilebilir İçerik Üreticisi” başlığıyla yer alıyorum. Serebral Palsiye sahip bir kardeşle büyüyen bir birey olarak profesyonel alanım gereği sanat içeriklerinin nasıl deneyimlenebileceğine dair epey mesai harcadım.
"İLK DEFA SEYİRCİYLE BULUŞACAK"
- Unlimited Forum’a özel bir performans kurguluyorsunuz. Bundan biraz bahseder misiniz?
Serkan Bozkurt: Unlimited Forum bizim için çok değerli ve burası için hazırladığımız “Acil!”, disiplinler arası deneyimleri bir araya getiren bir performans tiyatrosu olacak. Ekibimizde farklı engellilik gruplarından dansçı, müzisyen, oyuncu ve sanatçı adaylarımız var. Onların yeteneklerini ve söylemek istediklerini, özellikle engelli bireylerin de ilişkilerdeki sosyal dışlanma deneyimleri ve toplumdaki önyargılarını dile getiren bir performans kurguladık. Performans, Unlimited Forum için özel olarak tasarlandı ve ilk defa seyirci ile buluşacak.