Neredeyse hepimiz hayatımızın bir döneminde pilot gözlüğü takmışızdır. Zamansız birer parça olan bu gözlüklerin karakteristik tasarımı yıllardır neredeyse hiç değişmedi.
Peki bu tasarım yıllardır popülerliğini korumayı nasıl başardı? Günlük hayatımızda sıradan bir nesne olarak yerini alan pilot gözlüklerinin aslında ilginç bir hikayesi var.
Pilotların gözlerini koruyan ilk gözlüklerin tasarımı bu şekildeydi.
Şu an pilotlar dışında da herkesin kullandığı modern halinin ilk örneği ise sadece pilotlar için 1930'larda tasarlandı.
Bu gözlükler havacılık endüstrisi için ihtiyaç duyulan özel özelliklere sahipti; teardrop(gözyaşı damlası) olarak adlandırılan, camlı ve ince metal çerçeveli bu gözlüklerde parlama ve yansımaları azaltmak için polarize camlar kullanılıyordu.
Havacılık endüstrisi son 100 yılda devasa evrimler geçirdi ve dönüştü. Peki pilot gözlükleri nasıl neredeyse aynı kalmayı başardı?
Kafanın yarısını saran bandaj gözlüklerden ince ve hafif aviator modeline...
Aviator yani pilot gözlüğü modeli, 1900’lerin başında pilotların basit bir ihtiyacına cevap vermek üzere ortaya çıktı. Pilotlar, uçakları ile yükseldikçe baş ağrıları ve hastalanma ihtimalleri artıyordu. Kalın, kenarları kürkle kaplı gözlüklerle ise görüşleri çok kısıtlanıyordu.
Bir pilot, arkadaşının yüksek uçuş sonrası gözlerinin şiştiğini hatta kısmen donduğunu gören Macready, Bausch & Lomb firması ile iş birliği yaparak pilotlar için ideal bir gözlük geliştirmeye karar verdi.
Büyük camlar ve ayarlanabilir burun pedleri ile Aviator modeli kısa zamanda popüler oldu.
Sonuç muhteşemdi. Oldukça hafif, görüş açısını son derece rahatlatan, yüzün büyük kısmını örtmeyi başaran gözlükler Bausch & Lomb tarafından Ray-Ban Aviator olarak adlandırıldı ve 1930’larda satışa sunuldu.
Farklı lens çeşitleri ve fonksiyonel tarzı ile kısa süre içinde yalnızca pilotlar arasında değil, golfçüler veya balıkçılık yapanlar da dahil çok farklı gruplar arasında yaygınlaştı.
Zamansız ve fonksiyonel tasarım, pilotların işini kolaylaştırdı.
Pilot gözlüklerinin neden hep aynı tip olduğunu anlamak için tasarımın fonksiyonel yönlerine olduğu kadar moda ve trendlerin de etkisine bakmak gerekiyor. Pilot gözlükleri aslında pilotlar tarafından kullanılmak üzere tasarlandı ve amacı, gözleri zararlı güneş ışınlarından korumaktı.
Bu nedenle büyük gözlük camları, geniş açılı burun kısmı ve yüz şekline göre ayarlanabilir burun pedlerinden oluşacak şekilde tasarlanmıştı. Bu fonksiyonel ve hafif tasarım, pilotların hava trafiğinde daha rahat bir görüş açısı elde etmelerini sağlıyordu.
Moda, gökyüzünden yeryüzüne indi; Aviator modeli, Amerikan havacılık kuvvetleri ve General Douglas MacArthur ile tarihe kazındı.
Pilot gözlüklerinin tasarımının aynı kalmasında moda ve trendlerin etkisi büyük. İlk olarak Amerikan Ordusu Havacılık Birimleri, 1936 yılında Bausch & Lomb tarafından tasarlanan "Ray-Ban Aviator" adlı pilot gözlüklerini kullanmaya başladı.
General Douglas MacArthur, 1944'te Filipinler'de sahile indiğinde bu gözlükten takıyordu ve bu an çok sayıda foto muhabirin kameralarına yansıyarak ikonik bir ana dönüştü. O tarihten bu yana pilot gözlükleri, askeri ve sivil havacılık sektörlerinde önemli bir aksesuar haline geldi.
1950'lerde ise geniş bir kitleye hitap etmeye başladı.
James Dean ve Marlon Brando gibi ünlüler tarafından da tercih edilmesiyle artık zamansız ve ikonik birer parçaya dönüştü. Popüler kültürde ve modada sarsılmaz yerini aldı.
Tom Cruise'un "Top Gun" filminde taktığı pilot gözlükleri, popüler kültürde bu tür gözlüklerin sembolü haline geldi.
Bunun yanı sıra, pilot gözlükleri zaman içinde modada çeşitli sıçrayış anları yaşadı. 1980'lerde, Madonna ve Michael Jackson gibi popüler sanatçılar pilot gözlüklerini sahnede takmaya başladılar ve bu da gençler arasında bir trend haline geldi.
1990'ların başında, Kurt Cobain'in bu tarz gözlükleri takması, grunge tarzının popüler hale gelmesinde etkili oldu. Ayrıca, Victoria Beckham ve Rihanna gibi ünlülerin de pilot gözlüklerini tarzlarının bir parçası olarak kullanması, bu gözlüklerin modadaki yerini korumasında etkili oldu.
Pilot gözlükleri, hayatlarımızdan çıkacağa benzemiyor. Gelişen teknolojilerle birlikte yeni tasarımlarla karşılaşsak da muhtemelen geçmişte olduğu gibi gelecekte de moda dünyasında etkisini sürdürecek; 1930’ların havacılık kuvvetlerinden, 1950’lerin Marlon Brando’sundan ve Top Gun’ın Tom Cruise’una taşıdıkları stil esintileriyle hayatlarımızda olmaya devam edecekler.
Kaynaklar: Tulliani, Murray & Haggerty