Türkiye sinemasında her dönem toplumun en büyük sorunlarını eşsiz bir dille anlatan, dönemin siyasi iklimine ışık tutan cesur filmler yapıldı. Kimileri yıllar boyu yasaklı kaldı; kimileri yayınlandığı ilk günden itibaren ses getirerek tartışmalar yarattı.
Şimdi geri dönüp baktığımızda bu filmlerin hepsinin bugün bile geçerliliğini koruduğunu görüyoruz. Ekonomi, göç, yozlaşma, ötekileştirilme gibi toplumun temel sorunlarına parmak basan bu filmleri izlediğinizde, pek çok sahnede kendi hayatınızdan bazı manzaralar göreceksiniz...
Türkiye'nin Siyasi Tarihini Anlatan Filmler
Gecelerin Ötesi (1960)Umut (1970)Gelin (1973)Duvar (1983)Züğürt Ağa (1985)Uçurtmayı Vurmasınlar (1989)Takva (2006)Eve Dönüş (2006)Bu Son Olsun (2012)Abluka (2015)''Biz harcanmış insanlarız'': Gecelerin Ötesi (1960)Yönetmen: Metin ErksanOyuncular: Erol Taş, Kadir Savun, Suphi Kaner, Oktar DurukanIMDb puanı: 7.7
Türk sinemasının unutulmaz yönetmenlerinden Metin Erksan'ın hem yazıp hem yönettiği filmi 'Gecelerin Ötesi', her biri farklı hayallere ve hayatlara sahip altı genç adamın parasızlık ve dibe vurmuş yaşam koşullarını 'düzeltmek' için bir çete kurup suça bulaşmalarını merkeze alıyor. Bu hikaye, dönemin koşullarına, toplumsal ve kültürel yozlaşmanın kaynağına bir eleştiri niteliğinde.
''Para olmadımı, yaz gününde üşürsün'': Umut (1970)Yönetmen: Yılmaz GüneyOyuncular: Yılmaz Güney, Tuncel Kurtiz, Gülsen AlnıaçıkIMDb puanı: 8.0
Türkiye sinemasının ilk gerçekçi filmi olarak tarihe geçen; çekildiği dönemde yasaklanan, bu yasağa rağmen 1970 Adana Altın Koza Film Festivali'nde ''En İyi Film'' ve ''En İyi Yönetmen'' de dahil olmak üzere pek çok ödül alan Umut, atına bir araba çarpması sonrası 'ekmek teknesini' kaybeden ve 'namusuyla' para kazanmanın yolu kalmadığını düşünerek definecilik yapmaya karar veren Cabbar'ın hikayesini anlatıyor.
Film, dönemin siyasi ve toplumsal portresini çizerken, bugün izlediğimizde bile geçerliliğini koruması da bize çok şey anlatıyor...
''Çalışmak ayıp mı?'': Gelin (1973)Yönetmen: Ö. Lütfi AkadOyuncular: Hülya Koçyiğit, Kerem Yılmazer, Ali ŞenIMDb puanı: 7.7
Köyden kente göç konusunu odağa almış gibi görünse de, aile yapısını, kadının ailedeki yerini ve kadının çalışarak ekonomik özgürlüğünü eline alması gibi konuları güçlü bir dille işleyen Gelin, Lütfi Akad'ın Düğün ve Diyet filmleriyle devam eden üçlemesinin ilk filmi.
Filmde Yozgat'tan İstanbul'a göç eden bir ailenin fakirlikle mücadelesinin çocuğunu kaybeden bir annenin öfkesiyle birleşmesini ve 'geleneksel, kadının evde olduğu' aile yapısının yerle bir oluşunu izliyoruz.
''Askerliğim biteli 30 sene oldu, hala götümüzde don yok'': Duvar (1983)Yönetmen: Yılmaz GünayOyuncular: Tuncel Kurtiz, Ümit Kandemir, Nicolas HosseinIMDb puanı: 8
Yılmaz Güney'in Duvar filmi, gerçek bir olayı anlatan sarsıcı bir yapım. 70'li yıllarda Ankara Kapalı Cezaevi'nde çocuklar koğuşunda başlayan isyanı konu edinen yapım, aynı zamanda Türkiye'nin baskıcı rejimini, işkenceleri, toplumsal çöküşün izlerini anlatıyor.
''Bir oyu ikiniz verdinizse benim oy nereye gitti?'': Züğürt Ağa (1985)Yönetmen: Nesli ÇölgeçenOyuncular: Şener Şen, Erdal Özyağcılar, Nilgün NazlıIMDb puanı: 8.7
Yukarıdaki sahneyi son dönemde sosyal medyada da görmüş olabilirsiniz. Başrolünde Şener Şen'in yer aldığı Züğürt Ağa, Türkiye'de feodalizmin izlerinin çöküşünü konu edinen, 'ağalık' otoritesini ve köyden kente göçü mizahi bir dille eleştiren başarılı bir yapım.