Türkiye’deki elektrik piyasasını liberalleştirmek, tüketicinin daha uygun şartlarla elektrik kullanmasını sağlamak iddiasıyla 2002’de başlatılan ve belli tüketimin üstündeki tüketiciye dağıtıcısını seçme hakkı getiren “serbest tüketici” uygulamasındaki sorunlar artarak sürüyor. Yüksek enflasyon ve sürekli değişen enerji maliyetleri yaşanan sorunların temelinde yer alıyor.
REKOR 4.8 MİLYON
Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), kısa süre önce 2022’de yıllık 1100 kilovatsaat (kWh) olan serbest tüketici alt sınırını 2023 için 1000 kWh’ye indirdi. Buna göre aylık faturası 284 liranın üstünde olan aboneler serbest tüketici olabiliyor. Ancak Enerji Piyasaları İşletme AŞ’nin (EPİAŞ) ilgili verilerine göre Ocak 2023 itibarıyla serbest tüketici sayısının geçen yılın aynı dönemi kıyasla yüzde 63.8 düşerek 102 bin 501 aboneye gerilediği ortaya çıktı. Ayrıca bu kapsamda neredeyse hiç konut (mesken) abonesi kalmadı.
Oysa serbest tüketici abonesi sayısı Kasım 2017’de 4 milyon 760 bin 862 aboneye kadar yükselirken Şubat 2019’da 130 bin 796’ya kadar geriledi. Daha sonra ise Ağustos 2021’de 1 milyon 452 bin 775 kadar çıktı.
Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Başkanı Saadet Nuruilah Güleç, öncelikle Ekim 2022 itibarıyla elektrikte toplam tüketici sayısının 40.2 milyon mesken 48.3 milyon olduğunu belirtti. Serbest tüketici modelinde bir yıllık sabit fiyat üzerinden sözleşme yapıldığını anımsatan Güleç, şöyle devam etti:
“Firmalar artık bu fiyatları sağlayamıyor. Çünkü enerji maliyetlerdeki artışlar faturalarına üç ayda bir yansıyor. Zarara uğrayan firmalar anlaşmaları tek taraflı bozmaya başladı.” Ayrıca iletim ve dağıtım bedellerinde yüzde 132 artış olduğunu anlatan Güleç, firmaların EPİAŞ’tan sabit fiyatla elektrik alamaz hale geldiğini kaydetti. Güleç’in verdiği bilgiye göre fiyatlar daha borsalarda belirleniyor. Avrupa piyasasındaki fiyatların da kWh başına 12-13 sente yükseldiğini ifade eden Güleç, “Türkiye’de de benzer fiyatlar var ama döviz kurlarının durumu sorunları artıyor” dedi.
PAZARLIK OLANAĞI
Serbest tüketici modelliyle ilgili de yorum yapan Güleç, normal şartlarda iyi bir sistem olduğunu, tüketiciye pazarlık olanağı sağladığını, ticaretin kurallarının işlediğini belirtti.