Türkiye’nin 2013 yılından bu yana Sudan’da tarımsal üretim yapmak için sürdürdüğü çalışmalar sonuçsuz kaldı. Geçen 10 yılda Sudan’da bir karış toprağın bile kiralanamadığı ortaya çıktı. İki ülkenin ortaklığı ile kurulan Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi ise, 1 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete’ de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile tasfiye edildi.
Sudan, Nijer ve Venezuela’da Türkiye’nin tarımsal üretim ile ilgili çalışmalarını yazdıktan sonra özellikle Sudan ile ilgili yeni bilgi ve değerlendirmeler geldi.
Ekonomim gazetesinden Ali Ekber Yıldırım'ın Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerinden edindiği bilgilere göre, Sudan’da 10 yıllık çalışma sürecinde Türkiye hiçbir zaman tarım arazisi kiralamamış. Ayrıca, Sudan tarafı taahhütlerini yerine getirmediği için kurulan şirket de kadük kaldı.
Arazi kiralanmadı, Sudan’a 1 kuruş para ödenmedi
Bakanlık yetkililerine göre, Sudan’da hiçbir zaman arazi kiralanmadı. Türkiye Cumhuriyeti’nin 1 tek kuruş parası da Sudan’a aktarılmadı. Türkiye’nin tarımda kendine yeterli olduğunu bu nedenle Sudan’a domates, biber üretmek için gitmediğini belirten yetkililerin verdiği bilgiler özetle şöyle: “Büyük ülke olmanın gereği başka ülkelerle ilişkilerinizin ekonomik, siyasi, kültürel olarak üst seviyede olması gerekir. Biz kendimize yeter durumdayız. Kendine yeterlilikte önemli olan kendi karnınızı doyurmak değil, gıdaya dayalı bir sanayimiz var bunu da garantiye almak zorundayız. Sudan’a gitmemizin asıl amacı bu. Kurgu çok doğru. Sudan’a, Afrika’ya, Venezuela’ya, Asya’ya açılmalıyız. Buralara gitmek, buğday, domates üretme ihtiyacından değil. Türkiye’nin çok dinamik bir tohum sektörü var. Tohumda kendine yeter hatta net ihracatçı konumunda. Bizim tohumumuzu satacak pazar bulmamız lazım. Türkiye’nin çok ciddi bir traktör, tarım makinaları ve ekipman altyapısı var. Bunları satacak pazar bulmalıyız. Sudan’a gittiğimizde hedef belliydi, 12 bin 500 hektar alana pilot çiftlik kurulacak geri kalan alanlarda özel sektör yatırım yapacaktı. Özel sektörün oraya gitmesi demek, Türkiye’nin traktörü, tarım alet ve ekipmanları, tohumu gidecek. Afrika’da Türk tohumunun yayıldığını ve bu pazarın Türklerin eline geçtiğini düşünün. Bu nedenle önemli bir proje.”
Kiralama neden yapılamadı?
Sudan’da tarımsal üretim için çalışmalar, heyetlerin karşılıklı gelip gitmesi tam 10 yıl sürdü. Hala heyetler gelip gidiyor. Edindiğimiz bilgilere göre Sudan yetkilileri Türkiye’ye pilot çiftlik kurulması için bir iki kez yer göstermiş ancak bu yerlerin tarımsal üretime uygun olmadığı için kabul edilmemiş ve kiralanmamış. Daha sonra darbe olunca yeni yönetim eskiden yapılan anlaşmaları bir anlamda askıya almış.
Geçen 10 yılda Türkiye’de 7 tarım bakanı görev yaptı ve Sudan’da bir üretim yapılamadı. Sudan’da ise iç karışıklık ve darbeler nedeniyle her seferinde muhataplar, heyetteki kişiler değişti. Bu nedenle yol alınamadı