?>

Türkiye Cumhuriyeti 99. yaşını kutluyor

Anadolu'nun düşman işgalinden kurtarılmasının ardından TBMM'nin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'i ilan etmesiyle Türk tarihinde yeni sayfa açılırken, "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir" sözü de devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini aldı. Gazi Mustafa Kemal Atatür

Gündem - 2 yıl önce

Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkmasıyla yakılan bağımsızlık meşalesi, Türk milletinin verdiği büyük mücadele sayesinde bir daha hiç sönmedi. Yeni Türk devletinin varlığı, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile tescillenmiş oldu. İkinci dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanmasından 2 ay sonra 13 Ekim 1923'te Ankara, Türkiye'nin hükümet merkezi oldu. Artık mevcut rejimin isminin de bütün açıklığı ile konulması, yeni devletin başkanının seçilmesi gerekiyordu.

O güne kadar devlet başkanlığı görevi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı olarak Mustafa Kemal Paşa tarafından yürütüldü. Diğer taraftan bazı yabancı ülkeler de Lozan Antlaşması'nın onayı için Türkiye'deki yeni devlet rejiminin daha açık şekilde belirlenmesini istiyordu. 27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyetinin istifası ve Meclisin güvenini kazanacak bir kabine listesinin oluşturulamaması da bu soruna acil bir çözüm gerektirdi.

"YARIN CUMHURİYET'İ İLAN EDECEĞİZ"Mustafa Kemal Paşa, 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümetin kurulamaması üzerine Çankaya Köşkü'nde arkadaşları için Latife Hanım'a bir sofra hazırlattı. İsmet Paşa, Ali Fuat Paşa, Halit Paşa, Kemalettin Sami Bey'in de yer aldığı akşam yemeğinde yaşananları Mustafa Kemal Paşa, Nutuk'ta şöyle anlattı:

"Gece olmuştu... Çankaya'ya gitmek üzere Meclis binasından ayrılırken, koridorlarda beni beklemekte olan Kemalettin Sami ve Halit Paşa'lara rastladım. Ali Fuat Paşa, Ankara'dan hareket ederken bunların Ankara'ya geldiklerini o günkü gazetede 'Bir Uğurlama ve Bir Karşılama' başlığı altında okumuştum. Daha kendileriyle görüşmemiştim. Benimle konuşmak üzere geç vakte kadar orada beklediklerini anlayınca, akşam yemeğine gelmelerini, Milli Savunma Bakanı Kazım Paşa vasıtasıyla kendilerine bildirdim. İsmet Paşa ile Kazım Paşa'ya ve Fethi Bey'e de Çankaya'ya benimle birlikte gelmelerini söyledim. Çankaya'ya gittiğim zaman, orada, beni görmek üzere gelmiş bulunan Rize Milletvekili Fuat, Afyonkarahisar Milletvekili Ruşen Eşref Bey'lerle karşılaştım. Onları da yemeğe alıkoydum. Yemek sırasında: 'Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz' dedim. Orada bulunan arkadaşlar, derhal düşünceme katıldılar. Yemeği bıraktık. O dakikadan itibaren, nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları görevlendirdim. Yaptığım programın ve verdiğim talimatın uygulanışını göreceksiniz.

Efendiler, görüyorsunuz ki Cumhuriyet ilanına karar vermek için Ankara'da bulunan bütün arkadaşlarımı davet ederek onlarla görüşüp tartışmaya asla lüzum ve ihtiyaç görmedim. Çünkü, onların da aslında ve tabii olarak benim gibi düşündüklerinden şüphe etmiyordum. Halbuki o sırada Ankara'da bulunmayan bazı kişiler, yetkileri olmadığı halde, kendilerine haber verilmeden, düşünce ve rızaları alınmadan Cumhuriyet'in ilan edilmiş olmasını bize gücenme ve bizden ayrılma sebebi saydılar."

"EGEMENLİK KAYITSIZ ŞARTSIZ MİLLETİNDİR"Mustafa Kemal Paşa o gece İsmet Paşa ile 1921 Anayasası'nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını hazırladı. "Türkiye devletinin hükümet şekli cumhuriyettir." hükmünün yer aldığı tasarı üzerinde TBMM'de yapılan konuşmalardan sonra saat 20.30'da oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyuyla Cumhuriyet'in ilanı kabul edildi. Cumhuriyet'in ilanı "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri ve alkışlarla karşılandı. Böylece yeni devletin yönetim biçimi bütün açıklığı ile ismini almış oldu. Cumhuriyet'in ilanı ile "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir" ilkesi de artık devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini buldu.

Ardından cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi. Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçildi. Bunun üzerine kürsüye gelen Mustafa Kemal Paşa, yaptığı konuşmasını, "Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır." sözü ile bitirdi.

Böylece devletin adı ve rejimiyle ilgili tartışmalara son verildi ve devlet başkanlığı konusu çözüme kavuştu. Hükümetin kurulma şekli yeniden düzenlendi. Buna göre, cumhurbaşkanı başbakanı atayacak, başbakan da bakanlarını seçip cumhurbaşkanının onayına sunacaktı. Bu uygulamayla, Meclis Hükümeti Sistemi yerine parlamenter rejime geçilmiş oldu.

"MİLLİ BAYRAM" OLARAK KUTLANMAYA BAŞLANDIİlk hükümeti kurmakla İsmet İnönü görevlendirilirken, Fethi Okyar da TBMM Başkanlığı'na seçildi. Türk halkı, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim günü Cumhuriyet'in ilanını kutladı. 26 Ekim 1924'te yayımlanan kararname ile Cumhuriyet'in ilanının 101 pare top atışı ve düzenlenecek etkinliklerle kutlanmasına karar verildi. Karar doğrultusunda 29 Ekim 1924'teki etkinlikler, kutlamaların başlangıcı oldu. Hariciye Vekaleti, 2 Şubat 1925'te bir kanun teklifiyle 29 Ekim'in bayram olmasını önerdi. Teklif, Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan'da karara bağlandı. TBMM'de teklifin 19 Nisan'da kabul edilmesiyle 29 Ekim, 1925 yılından bu yana "milli bayram" olarak kutlanmaya başlandı.

COŞKUYLA KUTLANACAK100'üncü yılın arifesindeki kutlama programları da Atatürk'ün öngörüsüne uygun planlandı. Başkentte resmi kutlama programı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlığındaki devlet erkanının sabah Anıtkabir'i ziyaretiyle başlayacak. Atatürk'ün mozolesine çelenk bırakıp Anıtkabir Özel Defteri'ni imzalayacak olan Cumhurbaşkanı, daha sonra Beştepe'de Cumhuriyet Bayramı tebriklerini kabul edecek.

Ülkenin dört bir yanında halkın katılımıyla Cumhuriyet Bayramı etkinlikleri gerçekleştirilecek. Hava gösterileri, su altında bayrak açma etkinliklerinin yanı sıra, birçok il ve ilçede fener alayları, atlı gösteriler, turnuvalar, sportif, kültürel etkinlikler vatandaşların katılımıyla yapılacak. Belediyeler, valilikler ve kaymakamlıklarca düzenlenen çok sayıda konserde milyonlarca vatandaş bayram coşkusunu yaşayacak.

Gözde Nur Bayar Gündem Editörü Haberler.com - Güncel
Haftanın Öne Çıkanları

Yalı Çapkını'nın başrolü Mert Ramazan Demir, yıllar önceki görüntüleriyle gündem oldu

2022-10-27 16:08 - Magazin

29 ekim Cumhuriyet Bayramı en güzel şiirleri | 2 kıtalık 29 Ekim şiirleri...

2022-10-28 13:02 - Yaşam

Eski model Sinem Üretmen, ötenazi ile yaşamına son verdirdi

2022-10-24 17:14 - Magazin

Canlı maç izle! TÜM MAÇLAR! Canlı Full HD maç izleme linki! 28 Ekim GÜNÜN MAÇLARI CANLI İZLE!

2022-10-28 20:03 - Spor

Ece Üner program sırasında mikrofonu açık unutup tuvalete gitti! Salon kahkahaya boğuldu

2022-10-27 23:01 - Magazin

Yüzüm yuvarlak hiç bir saç bana gitmiyor demeyin! İşte oval yüze gidecek saç modelleri

2022-10-24 09:55 - Gündem

Bursa'daki bombalı eylemin failini CHP üyeleri saklamış! Kan donduran detaylar

2022-10-27 14:09 - Gündem

Fenerbahçe'nin voleybolcusu Arina Fedorovtseva kimdir?

2022-10-28 19:00 - Gündem

UFC'de dünyanın beklediği maç! Islam Makhachev'in rakibi Charles Oliveira

2022-10-22 15:52 - Spor

Doğum günü partisine pelerinle katılan şarkıcı Doja Cat'in arabaya binerken göğüsleri göründü

2022-10-23 16:19 - Magazin

İlgili Haberler

"Kalkan-31" operasyonlarında 1298 düzensiz göçmen yakalandı

08:47 - Gündem

'Kalkan-31' operasyonunda bin 298 düzensiz göçmen yakalandı

08:43 - Gündem

Çocuklarıyla görüntülü konuşurken farkettiler gerçek ortaya çıktı

08:38 - Gündem

Diyarbakır’da mevsimin ilk karı yağdı

08:37 - Gündem

Servis midibüsü ile yolcu otobüsü çarpıştı: 17 yaralı

07:42 - Gündem

Günün Manşetleri

Batshuayi'den parmak ısırtan ortalama!

08:48 - Spor

'Kalkan-31' operasyonunda bin 298 düzensiz göçmen yakalandı

08:43 - Gündem

Diyarbakır’da mevsimin ilk karı yağdı

08:37 - Gündem

CHP'de ilginç gelişmeler! Kılıçdaroğlu'ndan İmamoğlu'na büyük şok! Parti allak bullak

08:32 - Politika

Hükümet harekete geçti! 400 bin kişinin borcu siliniyor!

08:27 - Ekonomi