2023’te uygulanacak asgari ücret, Aralık ayı başında toplanması beklenen Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenecek.Toplantıya bir ay kala, yeni asgari ücrete dair çeşitli beklentiler dile getirilmeye başlandı.Basında asgari ücretin 8 bin 500 TL olacağına dair iddialar yer alırken, bunun bekar bir işçinin aylık yaşama maliyeti (9 bin 450 TL) veya dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırının yarısı (11 bin 800 TL) olması gerektiğini söyleyenler de var. Bu, neredeyse yüzde 100 oranında bir artış demek.Yeni asgari ücrete dair 14 Ekim’de bir açıklama yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in “Bundan öncekilerden çok daha farklı bir hazırlığın içinde olduğunu” söyledi.
Bakan Bilgin de 13 Ekim’deki açıklamasında “Enflasyonun emekçiler üzerindeki tahribatını ortadan kaldıracak bir düzenleme yapacağız” demişti.Merkez Bankası 27 Ekim’de yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 5’e yakın artışla yüzde 65’e yükseltti.Öte yandan 2022, asgari ücrete en yüksek zam yapılan yıllardan biri olmasına rağmen aynı zamanda dar gelirlilerin geçim sıkıntısını en çok hissettiği yıllardan biri de oldu.Peki bu koşullarda 2023 için asgari ücret zammı ne kadar olmalı? Türkiye’deki asgari ücret diğer Avrupa ülkelerine kıyasla ne durumda? BBC Türkçe verileri inceledi ve uzmanlara sordu.
Türkiye’de asgari ücret Avrupa’ya kıyasla ne durumda?
Türkiye’deki asgari ücret 2015 yılına kadar pek çok Doğu Avrupa ülkesinin üzerindeydi. Fakat o tarihten sonra tablo tersine döndü.
Kocaeli Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde endüstri ilişkileri, emek tarihi ve çalışma hukuku üzerine çalışmalar yürüten Prof. Dr. Aziz Çelik Avrupa Birliği’ne (AB) giren gelir düzeyi düşük ülkelerin ortak pazar ve emeğin serbest dolaşımının bir parçası haline gelmesiyle, bu ülkelerde asgari ücretin artmaya başladığını söylüyor.
Öte yandan Türkiye’deki asgari ücret yalnızca AB üyesi ülkelerin gerisinde kalmadı, Sırbistan ve Karadağ gibi ülkeler de Türkiye’yi geride bıraktı.Öyle ki, Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerinde yer alan 27 Avrupa ülkesi arasında Türkiye, Arnavutluk’un ardından en düşük asgari ücreti veren ikinci ülke oldu.
2023’te asgari ücret ne kadar olmalı?
Prof. Çelik asgari ücretin en az, dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırının yarısı kadar olması gerektiğini, böylece iki ebeveynin çalıştığı iki çocuklu bir ailenin yoksulluk sınırı üstünde kalabileceğini söylüyor.Türk-İş’e göre Eylül ayında dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı 23 bin 600 TL oldu. Bunun yarısı 11 bin 800 TL yapıyor.Asgari ücretin bu seviyeye gelmesi için 2,14 katına çıkarılması, başka bir deyişle yüzde 114 zam yapılması gerekiyor.Bu, resmi enflasyon oranı olan yüzde 84’ün epey üzerinde.
Çelik, Türkiye’de asgari ücrete resmi enflasyon oranında zam yapılmasının iki sakıncası olduğunu söylüyor.Bunlardan birincisi, yoksulların harcama sepetlerinin ortalama harcama sepetinden fazla olması.Dar gelirlilerin harcamalarında gıda, kira ve faturaların oranı, toplumun geri kalanına kıyasla daha fazla.Bu yüzden gıda enflasyonu ve kira artışının resmi enflasyonun üzerinde olduğu dönemlerde asgari ücret artışını enflasyon oranında tutmak, yoksulların geçimini daha da zorlaştırıyor.İkinci sakınca ise resmi enflasyonun güvenilirliğiyle ilişkili.