Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan bu ülkeler arasında yer alıyor.
Bu ülkelerin önemli bir bölümünün, insansız hava aracı alımında yüzünü git gide daha fazla Türkiye’ye döndüğü görülüyor.
Türk şirketlerin İHA ve SİHA ihracatı son yıllarda artıyor. BBC bu ülkelerin haber kuruluşlarında konuyla ilgili çıkan haberleri mercek altına aldı.
BBC İzleme Servisi’nin aktardığına göre Taşkent merkezli internet haber sitesi Podrobno, 16 Kasım’daki haberinde, Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev’in ülkesinin güneyinde yer alan, Afganistan sınırındaki Surhanderya Bölgesi’nde bir askeri birliği ziyaret ettiği ve burada kendisine Türk drone’larının gösterildiği aktarıldı.
Bu drone’ların Afganistan sınırını gözetlemek için kullanıldığı belirtiliyor. Habere göre askeri yetkililer Mirziyoyev’e, Özbek ordusunun kapasitesinin artırılması yolundaki çabaları anlattı ve bu kapsamda modern silah sistemleri ve drone’lara yönelik ilgilerinden bahsetti.
Haberde, “Devlet Başkanı de İHA’ların öneminden bahsetti ve uzmanlarla bunların üretimine dair konuları ele aldı” ifadelerine yer verdi.
Podrobno’ya göre Mirziyoyev ziyarette, Bayraktar TB2’nin uçuş gösterisini de izledi. 2022 yılının Ocak ayında ise Özbekistan Savunma Sanayii Devlet Komitesi, ‘Şahin’ adıyla İHA üretimine başladıklarını açıklamıştı. Komite bu İHA’ların yerli üretim olduğunu belirtmişti.
BBC İzleme Servisi’ne göre Kazakistan’da devlete ait haber kuruluşu, Astana merkezli Kazakinform haber ajansı, 28 Kasım’da yayımladığı haberinde, Kazakistan Savunma Bakanlığı’nın, envanterlerinde drone’ların da yer aldığını söylediğini aktardı.
Haberde, bunun sayısı sorulduğunda ise “Yeteri kadar” cevabının alındığı belirtildi.
Kazakistan Savunma Bakanı Ruslan Jaksilikov Aralık ayında yaptığı açıklamada, Kazakistan’ın Güney Kore ile ortak drone üreteceğini belirtti.
Kazakistan Savunma Bakanlığı, Kasım 2023’te, Türk drone’larının ülkedeki üretimi için bir yerel şirket aradığını açıkladı. Konuyla ilgili Kazak basınındaki haberlerde, bakanlığın şu açıklamayı yaptığı belirtildi: “Kazakistan Savunma Bakanlığı, Sanayi ve İmar Bakanlığı ile, İHA’ların üretimi için yerel şirketlerin seçimi konusu üzerinde çalışmaktadır.”
Haberlere göre Kazakistan Savunma Bakanlığı ayrıca, Türkiye ile yapılacak bir anlaşma çerçevesinde Türk drone teknolojisinin Kazakistan’a transfer edilmesinin planladığını da belirtti.
Tacikistan, Mayıs 2022’de Ebabil-2 adlı drone’ların üretimi için İran ortaklığıyla bir fabrika kurdu.
Açılış töreninde konuşan İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, “Şimdi, yerel ihtiyaçlarımıza yanıt vermenin yanı sıra, güvenliği ve kalıcı barışı güçlendirmek için dost ve müttefik ülkelere askeri teçhizat ihraç edebiliyoruz” diye konuştu.
Tacikistan basınına bakıldığında, fabrikada drone üretiminin başlayıp başlamadığına dair henüz net bir bilgi bulunmuyor.
BBC İzleme Servisi’ne göre, Nisan 2022’de haber kuruluşları Tajik News ve Azda TV'ye verdiği röportajlarda bir Tacik diplomat ise “Türkiye’nin, Afganistan’dan gelen tehditlerle mücadelede kullanması için Tacikistan’a Bayraktar TB2 sattığını” söyledi.
Azda TV’nin haberinde, “Adını açıklamak istemeyen Tacik bir diplomat, Azda TV'ye verdiği röportajda Türk insansız hava araçlarının Tacikistan'a satıldığını doğruladı. Ancak daha fazla ayrıntı vermeyi reddetti” ifadesine yer verildi.
Ancak bunun ilgili yetkililer tarafından açıktan bir resmi açıklama yapılmadı.
Kırgızistan uzun bir süredir güneyindeki Batken bölgesindeki güvenliği artırmaya çalışıyor.
Burası Tacikistan, Özbekistan ve Afganistan’la sınırın bulunduğu, merkezden uzak ve istikrarsız bir bölge.
Bu bölge geçmişte, çeşitli ülkelerin ‘terör örgütü’ listesinde yer alan Özbekistan İslami Hareketi’nin silahlı isyanlarına tanıklık etti.
Bölgede, 1991’de Kırgizistan’ın bağımsızlığından bu yana süren sınır tartışmaları nedeniyle Kırgız , Özbek ve Tacik sınır muhafızları arasında çatışmalar da yaşandı.
2021 yılında Kırgizistan, sınırdaki birliklerini güçlendirmek için Bayraktar TB2 SİHA’larını aldı.