TMMOB Gıda Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler Ön Gözlem Raporu, bölgedeki sağlık risklerine işaret etti.
Raporda son tüketim tarihi geçmiş ürünlerin deprem bölgesine gönderildiği, ayrıca gıda ürünlerinin sağlıksız koşullarda saklandığı ve dağıtıldığı ifade edildi.
Rapordan bazı bölümler şöyle:
Lokal toplanma alanlarında gerekli kontroller ve istifler dogˆru yapılmadıgˆı ic¸in; deprem bo¨lgesinde yeniden bir kontrole (Son Tu¨ketim Tarihi (STT), Tavsiye Edilen Tu¨ketim Tarihi (TETT), ac¸ık ambalaj, deforme olmus¸ ambalaj, evlerde yapılmıs¸ konserve, salc¸a, zeytin vb. kontrolleri) ihtiyac¸ olus¸turmus¸tur. Olus¸an bu ihtiyac¸, ilgili prosedu¨r ya da denetlemeye yetkinligˆi olan kis¸ilerin (Gıda Mu¨hendisi/Teknikeri vb.) Afad ve yetkililerce alanayo¨nlendirilmedigˆi/go¨revlendirilmedigˆi go¨zlemlenmis¸tir. Bunun neticesinde lokal toplanma alanlarında giderilemeyen riskler deprem sahasına dogˆrudan yansımıs¸tır.
Yukarıdaki bahsedilen eksik/hatalı kontrollerle birlikte daha ku¨c¸u¨k dagˆıtım alanlarına aktarılan malzemeler gerekli ekipmanlar olmamasından kaynaklı (palet vb.) depolama/istif kurallarına uygun yerles¸tirilmemis¸tir. I·lgili depolama alanlarının neredeyse hic¸birinde u¨ru¨nlerin yerle teması kesilmemis¸tir. Bunun nedenleri gerekli bilincin, alanda egˆitimli personelin, yeterli ekipmanın bulunmaması ya da alana sevk edilememesi ve afet anları ic¸in tatbikatların yapılmamasıdır.
Tespit edilen digˆer depolama uygunsuzlukları ise; yardım malzemelerinin c¸o¨p toplama alanlarına ve tuvaletlere yakın istiflenmesi ve ambalajsız go¨nderilen gıda yardımları s¸eklindedir. Bu durumların, gıda kaynaklı hastalıklara sebep olan patojenlerin bulas¸ma ve u¨reme hızlarını arttırması ise kac¸ınılmaz bir sonuc¸tur. Depremzedelerin ve alanda bulunan go¨nu¨llu¨lerin uyku du¨zenlerinin olmaması, bagˆıs¸ıklık ve sinir sisteminin zayıfladıgˆı du¨s¸u¨nu¨lu¨rse bu patojenlerin alanda bulunan vatandas¸ların sagˆlıgˆı ic¸in ciddi riskler olus¸turdugˆu tespit edilmis¸tir.
Alanda ve yardım dagˆıtım alanlarında STT ve TETT gec¸mis¸ u¨ru¨nlerle kars¸ılas¸ılmıs¸tır. Bu, zaten bagˆıs¸ıklık ve sinir sistemleri zayıflamıs¸ olan depremzede ve yakınlarının, gıda zehirlenmesi ve gıda kaynaklı risklerle kars¸ılas¸masına sebebiyet verebilecek bir durumdur.
Deprem alanında, koordinasyon merkezlerinde ya da depolama alanlarında depremin ilk 6 gu¨nu¨nde gebe, anne, lohusa, yeni dogˆan bebek ve c¸ocuk beslenmesi ic¸in yeterli du¨zeyde iyi uygulamaya rastlanmamıs¸tır.
Koordinasyonsuzluk sebebiyle o¨zellikle dagˆ ko¨ylerinin birc¸ogˆuna depremzedeler ic¸in temel gıda maddesi, gec¸imini hayvancılıkla sagˆlayan insanların hayvanları ic¸in yem ulas¸tırılmamıs¸tır.