Ancak gerçek şu ki, tüm doktorların mesleğe giriş yaparken ettikleri Hipokrat Yemini, kesin olarak Hipokrat’a bile ait değil!
Öyleyse Hipokrat’ı tıbbın babası olarak kabul etmemizin mantıklı bir açıklaması var mı?
Hipokrat, günümüzde tıbbın babası ve akılcılığın öncüsü olarak kabul ediliyor.
Bugün de dahil olmak üzere senelerdir tüm doktorlar, mesleğe başlamadan önce doğru ve etik davranacaklarına dair Hipokrat yemini ediyorlar. Doğal olarak Hipokrat da tıpla ilişkilendiriliyor. Ancak gerçekte böyle bir insanın varlığı bile şaibeli olabilir…
Platon, Hipokrat hakkında bilgiler edinmemizi sağlıyor. Hipokrat’ın MÖ 430 civarlarında, Kos Adası’nda yaşadığını ve ücret karşılığı tıp öğrettiğini yazmış. Ancak kesin olarak bir doğum ve ölüm tarihine rastlayamıyoruz.
Klasik Yunan tıbbı, Hipokrat yemini olmak üzere 60 belge üzerine yoğunlaşıyor.
Aslında tüm bildiklerimizin temelleri de buraya dayanıyor. Üstelik bu belgeler, Hippocratic Corpus (Hipokrat Külliyatı) olarak kabul ediliyor ve tıbba dair en eski belgeler olarak nitelendiriliyor.
Belgelerde tıpla ilgili her türlü vaka, araştırma ve bilgi yer alıyor. Ancak işin ilginç tarafı, bu belgelerin Hipokrat tarafından yazılmadığı da kesin olarak biliniyor. İsminin geçtiği bir belge yok, varsa da muhtemelen isimsiz olarak kalmayı tercih etmiş gibi görünüyor.
Metinlerdeki dil ve üslup farklılıkları, yeminin tek bir yazarın değil; birden çok hekimin elinden geçtiğini kanıtlıyor.
Ünlü tarihçiler, bu konuya dair çeşitli teorilerde bulunuyor. Ludwig Edelstein, Hipokrat Yemini’nin Pythagorasçılar tarafından yazılmış olduğunu öne sürüyor. Bu görüşün temelinde ise bazı etik kuralların bu felsefeye daha yakın olması yer alıyor.
Hipokrat uzmanı Jacques Jouanna ise metinleri derinlemesine analiz ettiğinde yeminin Hipokrat’a ait olmadığına kanaat getirmiştir. Bunun, daha çok sonraki dönemlerde oluşturulan bir okul metni olduğunu ifade ediyor.
İçerik ve zaman uyumsuzluğu çok fazla.
Yeminde geçen etik kurallar, diğer bölümlerde farklılık gösterirken bu dönemde tıp pratiğinin çok farklı olduğunu da göz önünde bulundurmak gerekiyor. O dönemde “hastayı tedavi için asla zarar vermemek” ifadesi, kan alma, müshil verme gibi zarar riski taşıyan uygulamalarla çelişiyor.
Ayrıca orijinal yeminde tıbbın yalnızca erkeklere öğretilmesi gerektiği vurgulanırken Hipokrat döneminde kadın hekimlerin varlığı da söz konusuydu.
Bugünün birçok hastalığı, yüzyıllar önce kitapta son derece bilimsel olarak ele alınırken bu da aslında yeminin, bilimsel tıp anlayışını doğurduğunu söyleyebiliyoruz. Yemin, belki Hipokrat’a ait değilse bile bu kitap yazanlar, onun pratik öğretilerini dikkate alarak kaleme aktarmışlardı. Uzmanların da düşündüğü gibi en mantıklı görüşün de, bunu ancak bir tıp okulunun yapabileceği fikriydi.
Kaynaklar: 1, 2, 3Diğer tarihi içeriklerimiz: