Meşhur mavi ışık iddialarından birine daha açıklık getirelim. Uykularımızı kaçıran belki de sadece mavi ışık değildir ve telefonda ne yaptığımızdır.
Mavi ışığın düşündüğümüz kadar tehlikeli olmadığını gördükten sonra alışkanlıklarınızı başka yöne çevirebilirsiniz.
Mavi ışık nedir ve neden tartışma konusu?
Gün içinde gün ışığından bolca aldığımız doğal ışık, aslında uyku ve uyanıklık döngümüzü düzenleyen melatonin hormonunu etkiliyor. Ancak mavi ışık, elektronik cihazların ekranlarından yayılan bir ışık türü ve bu ışığın, melatonin üretimini baskılayarak uykuya geçişi zorlaştırdığı düşünülüyor.
Bu yüzden de birçok uzman, yatmadan önce telefon ve tablet gibi mavi ışık yayan cihazlardan uzak durmayı öneriyor. Ancak bu öneriler ne kadar yerinde, yapılan bilimsel araştırmalar işin boyutunu değiştiriyor.
Yapılan bir araştırma, telefon ekranlarından yayılan mavi ışığın uykuyu düşündüğümüz kadar ciddi bir şekilde geciktirmediğini ortaya koyuyor.
Uyku ve teknoloji kullanımını bağlayan çeşitli faktörlerin incelendiği bir araştırma için 113.370 katılımcının yer aldığı 73 bağımsız çalışmadan kanıtlar toplanıyor.
Araştırmaya göre gece ekranlara maruz kalan kişilerde uykuya dalma süresi yalnızca 2,7 dakika kadar uzuyor. Evet, yanlış okumadınız, 3 dakikadan bile az!
Bu bulguya bakınca da ekran kullanımının uyku üzerindeki etkilerini yeniden düşünmemiz gerekiyor çünkü uyku düzenimizin ekran ışığından çok daha karmaşık etkenlere bağlı olduğu anlaşılıyor.
Mavi ışıktan daha fazlası var.
Aslında, uyku sorunları söz konusu olduğunda ekran ışığından çok daha büyük suçlular var. Telefonunuzdaki sosyal medya bildirimleri veya izlediğiniz sürükleyici videolar, beyninizi uyararak dinlenmeye geçişinizi zorlaştırabiliyor.
Hatta şöyle diyelim, uyarıcı ve heyecan verici içeriklere kendini kaptıranların uykuya dalma süresi sakin bir şeyler izleyenlere oranla 3,5 dakika daha fazla.
İzlediklerinizin ve sürüklendiklerinizin yanı sıra tabii ki zihninizi meşgul eden düşünceleri ve stresi de yok saymak olmaz. Yani mavi ışık 3 dakikadan az bir etken olsa da ekran başında geçirilen zamanın içeriği ve niteliği de bir o kadar önemli.
Peki, ne yapmalı?
Elbette, "Mavi ışığın etkisi sadece 2,7 dakika" diye düşünüp ekranlara sarılmak mantıklı değil çünkü uyku, düzenli ve kaliteli bir şekilde alınması gereken bir ihtiyaç. İşte daha sağlıklı bir uyku için birkaç öneri:
Ekran süresini sınırlayın: Yatmadan en az bir saat önce elektronik cihazlardan uzak durmaya çalışın. Bu, beyninizin dinlenmeye geçişini kolaylaştırır.Mavi ışık filtreleri kullanın: Çoğu akıllı cihazda gece modu ya da mavi ışık filtresi bulunuyor. Bu modları etkinleştirerek ekranların etkisini azaltabilirsiniz.Uyku rutini oluşturun: Her gün aynı saatte yatıp kalkmaya çalışın. Vücudunuzun doğal ritmini desteklemiş olursunuz.Rahatlatıcı aktiviteler tercih edin: Kitap okumak, meditasyon yapmak ya da hafif bir müzik dinlemek, uykuya geçiş sürecinizi daha keyifli hâle getirebilir.Bir sonraki sefer gece yatmadan önce telefonunuza uzanırken, kendinize sorun: "Gerçekten mavi ışık mı uykuya engel yoksa izlemeye doyamadığım şu videolar mı?"
Kaynaklar: The Conversation, WiredBunları da inceleyebilirsiniz: