Acıbadem Eskişehir Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Fidan Balayeva, kişinin yaşam kalitesini fazlasıyla etkileyen vertigo hastalığının genellikle baş dönmesi olarak tanımlandığını belirterek, “Vertigo, baş dönmesi ile aynı şey değildir. Vertigolu insanlar sanki gerçekten dönüyormuş veya hareket ediyormuş veya dünya onların etrafında dönüyormuş gibi hissederler” dedi.
Vertigonun periferik ve merkezi vertigo olmak üzere iki türü olduğu bilgisini veren Dr. Balayeva, “Periferik vertigo, iç kulağın dengeyi kontrol eden kısmındaki bir sorundan kaynaklanır. Periferik vertigonun başlıca nedenleri, iyi huylu pozisyonel vertigo, aminoglikozit antibiyotikler, sisplatin, diüretikler veya salisilatlar gibi iç kulak yapılarına toksik olan bazı ilaçlar, kafa yaralanmaları, vestibüler sinir iltihabı (nöronit), iç kulağın tahrişi ve şişmesi (labirentit), meniere hastalığı ve tümörden kaynaklanan vestibüler sinir üzerindeki baskıdır” diye konuştu.
Merkezi vertigonun ise beyindeki, genellikle beyin sapındaki veya beynin arka kısmındaki (beyincik) bir sorundan kaynaklandığına değinen Dr. Balayeva, bunun nedenlerini de, “Kan damarı hastalığı, antikonvülzanlar, kan sulandırıcı gibi bazı ilaçlar, multipl skleroz, nöbetler (nadiren), felç, tümörler ve vestibüler migren” olarak sıraladı.
“İçinde bulunulan oda dönüyor hissi oluşturur”
Vertigonun en karakteristik belirtisinin ‘hastanın veya içinde bulunulan odanın hareket ettiği veya döndüğü hissi’ olduğunun altını çizen Dr. Balayeva, bu dönme hissinin bulantı ve kusmaya neden olabileceğini dile getirdi. Diğer belirtilerin ise, “Gözleri odaklama sorunu, baş dönmesi, bir veya her iki kulakta işitme kaybı, denge kaybı (düşmelere neden olabilir), kulaklarda çınlama, bulantı ve kusma” olduğunu söyledi. Dr. Balayeva, beyindeki problemlerden dolayı yaşanan merkezi vertigoda, “Yutma güçlüğü, çift görme, göz hareketi kısıtlılığı, yüz felci, konuşma bozukluğu ve güç kaybı” görüldüğünü de sözlerine ekledi.
“Egzersizler kasları güçlendirerek düşmeyi önleyebilir”
Dr. Balayeva, doktor tarafından yapılan muayenede denge kaybı nedeniyle yürüme sorunları, göz hareketi sorunları veya istemsiz göz hareketleri, işitme kaybı, koordinasyon ve denge eksikliği, güçsüzlük gibi sorunların tespit edileceğini söyledi. Kan testleri, beyin sapı işitsel uyarılmış potansiyel çalışmaları, kalorik test, elektroensefalogram (EEG), elektronistagmografi, beyin BT, lomber ponksiyon, kafanın MRI taraması ve beyindeki kan damarlarının MRA taraması ve yürüme (yürüyüş) testi gibi tetkiklerin istenilebileceğini anlattı. Ayrıca kafa itme testiyle merkezi ve periferik vertigo arasındaki farkın anlaşılabileceğini ifade etti.
Vertigoya neden olan herhangi bir beyin bozukluğunun nedeninin belirlenerek tedavi edilmesi gerektiğine dikkat çeken Dr. Balayeva, “İyi huylu vertigo semptomlarının giderilmesine yardımcı olmak için, doktorunuz size ‘Epley manevrası’ yapabilir. Bu, denge organını sıfırlamaya yardımcı olmak için başınızı farklı pozisyonlara döndürmeyi içerir. Mide bulantısı ve kusma gibi periferik vertigo semptomlarını tedavi etmek için size ilaçlar reçete edilebilir. Fizik tedavi denge problemlerini iyileştirmeye yardımcı olabilir. Denge duygunuzu yeniden kazanmanız için size egzersizler öğretilecektir. Egzersizler ayrıca düşmeleri önlemeye yardımcı olmak için kaslarınızı güçlendirebilir. Bazı durumlarda mikrovasküler dekompresyonu da içeren cerrahi önerilebilir” diye konuştu.
“Belirtiler ortaya çıktığında oturun veya uzanın”
Dr. Balayeva, bir vertigo atağı sırasında semptomların kötüleşmesini önlemek için alınabilecek önlemleri şöyle sıraladı:“Belirtiler ortaya çıktığında oturun veya uzanın. Yavaş yavaş aktiviteye devam edin. Ani pozisyon değişikliklerinden kaçının. Belirtiler ortaya çıktığında okumaya çalışmayın. Parlak ışıklardan kaçının. Yürüme konusunda yardıma ihtiyacınız olabilir. Belirtiler ortadan kalktıktan 1 hafta sonrasına kadar araba kullanmak, ağır makine kullanmak ve tırmanmak gibi tehlikeli aktivitelerden kaçının.”
Vertigonun araba sürmeyi, çalışmayı ve yaşam tarzını etkilediğinin ve düşmelere hatta yaralanmaya yol açtığının altını çizen Dr. Balayeva, geçmeyen veya günlük aktiviteleri engelleyen vertigosu olanların doktora başvurmasını, çift görme, peltek konuşma veya koordinasyon kaybı gibi belirtilerle vertigonun ortaya çıkması halinde de acil sağlık desteği alınmasını tavsiye etti.