Kahramanmaraş merkezli iki depremde yaşamını kaybeden kişi sayısı 35 bini geçerken, deprem felaketi hem can kaybı hem de yıkılan bina sayısı itibariyle merkez üssü Gölcük olan 17 Ağustos 1999 Marmara depremini geri de bıraktı. Deprem felaketinin büyüklüğü gözleri, bugüne kadar yapılan uyarılara çevirirken, TBMM’nin 2000 ve 2010'da hazırladığı raporlarla da imar affı, depreme hazırlık ve koordinasyon konularında önemli uyarılarda bulunduğu ortaya çıktı.
T24'ten Eray Görgülü'nün haberine göre; 17 Ağustos depreminin ardından kurulan, “Deprem Felaketi Konusunda Yapılan Çalışmaların Tüm Yönleriyle İncelenerek Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu”, hazırladığı raporu, 18 Şubat 2000'de yayımladı.
Afet planlaması ile ilgili Kızılay’ın önemine vurgu yapılan ve yaşanan sıkıntılara dikkat çekilen raporda, “Kızılay’ın kuruluş ve teşkilat yapısı son Marmara depreminde yaşanan sıkıntılar ışığında yeniden gözden geçirilmelidir” denildi.
SİVİL ÖRGÜTLERİN ÖNEMİNE DİKKAT ÇEKİLDİ
Öte yandan Kahramanmaraş depreminin ardından birçok bölgede önemli yardımlara imza atan, ancak iktidara yakın kesimler tarafından eleştirilen yardım örgütü AHBAP’la ilgili tartışmalar sürerken, 2010'daki raporda, gönüllü sivil örgütlerin önemine dikkat çekildi.
Raporda, bu örgütlerle ilgili, “Son depremde değişik isimler altında arama ve kurtarma faaliyetlerine katılan gönüllü sivil örgütler teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. Bu anlamda son depremde yapmış oldukları özverili çalışmalar ile büyük takdir toplayan Zonguldak maden işçilerinden, olası felaketlerde de faydalanılabileceği hatırdan çıkartılmamalı ve bu amaç doğrultusunda gerekli araç ve gereçle donatılması için gayret sarf edilmelidir” denildi.
UYARILARA YER VERİLDİ
Afet riski yüksek olan bölgelerden başlamak üzere mevcut yapı ve altyapıların güçlendirilmesi gerektiği belirtilen raporda, müteahhitlerle ilgili de şu uyarılar dikkati çekti:
“Bağımsız ve uzman bir meslek kuruluşu olarak İnşaat Müteahhitleri Odası kurulmalı ve müteahhitler meslek ilkeleri açısından denetlenmelidir. Müteahhitlik sistemi değiştirilerek yetki ve sorumlulukların belirleneceği bir hukuki sisteme kavuşturulmalıdır.”
Raporda, beton kullanımı ile ilgili de şunlar kaydedildi:
“Yurt çapında hazır beton kullanımı zorunlu hale getirmek için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı ayrıca, inşaat yapı sektöründe kullanılan kum, çakıl, çimento, demir ve tuğla gibi inşaat malzemeleri ile hazır betonun standartlara uygun üretimi, akredite kuruluşlar tarafından sürekli denetlenmelidir. Bunlara uymayanlar için cezai müeyyideler getirilmelidir.”
Zemin etütleri ile ilgili de uyarılarda bulunulan raporda, “İskana açılacak yeni yerleşim alanları, sanayi tesisleri ve her tür yapılaşmada arazi kullanım planları hazırlanmalı, zemin etütleri mutlaka yapılmalıdır. Doğurabileceği zemin büyütmesi, farklı oturma, sıvılaşma gibi ek tehlikeler ciddiyetle incelenmeden, dolgu, yumuşak zemin ve fay üzerinde enine geçen yapılara, gerekli şartlar sağlanmadıkça kesinlikle izin verilmemelidir” ifadesine yer verildi.
"VİZYON BELİRLENMELİ"
2000'da hazırlanan bu raporun ardından 2010'da da TBMM’de yeni bir, “Deprem Araştırma Komisyonu” kuruldu. Temmuz'da yayımlanan raporun giriş kısmındaki, “vizyon” uyarısı dikkati çekti. Raporda, bu konudaki uyarılarla ilgili şöyle denildi:
“Geçmis¸ten dersler aldıgˆımızı; deprem gerçegˆinin bir ‘yas¸am biçimi’ oldugˆunu; afetlerin yıkıcı etkilerinden sonra kendini yapılandıran (yenileyebilen) bir toplum olabilmeyi ifade eden ve bu s¸ekilde toplumun afet etkilerine kars¸ı dirençli olmasını amaçlayan bir vizyon belirlenmelidir."
Fay zonlarına yönelik uyarıların yapıldığı raporda şu ifadeler dikkati çekti:
“Deprem tehlike analizlerinde kullanılan ve temel veri tabanı niteligˆinde olan Diri Fay Veri Tabanı sistemi güncellenerek is¸ler hale getirilmelidir. Fay zonları boyunca deprem zararlarını en aza indirgemede gereksinim duyulan verileri kapsayan özel amaçlı jeolojik haritalar yapılmalıdır. Merkezi Yönetim içinde 2009'da kurulmus¸ olan Afet ve Acil Durum Yönetimi Bas¸kanlıgˆı’nın verimli olacak s¸ekilde desteklenmesi ve is¸lerlik kazanması sagˆlanmalıdır.
Adı geçen bas¸kanlık hizmetlerinin, ülke düzeyinde etkin bir s¸ekilde gerçekles¸tirilmesi için gerekli önlemlerin alınması; bas¸kanlıgˆın olaylardan önce hazırlık ve zarar azaltma, olay sırasında yapılacak müdahale ve olay sonrasında gerçekles¸tirilecek iyiles¸tirme çalıs¸malarının esaslarını belirlemesi; kurum ve kurulus¸lar arasında koordinasyonu sagˆlaması gerekmektedir. İl Afet ve Acil Durum Müdürlüklerinin yapılanmasındaki sorunların gözden geçirilmesi gerekmektedir.”
KOORDINASYON EKSİKLİĞİ
Afet ile ilgili çalıs¸malarda, kurumlar arası koordinasyon eksikligˆi bulunmaktadır. Konuların ve kurumların önceliklerinin belirlendigˆi; birlikte çalıs¸ma esaslarını ve performansının ölçülmesini sagˆlayacak bir koordinasyon anlayıs¸ı ve koordinasyon hukuku gelis¸tirilmelidir.
Kamuoyunda, ‘TBMM Deprem Komisyonu’ olarak da bilinen Deprem Riskinin Aras¸tırılarak Deprem Yönetiminde Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Aras¸tırması Komisyonu’nun her iki yılda bir toplanarak 2010 senesinde çalıs¸ma yapan bu Komisyonun raporunda yer alan önerilerin güncellenmesi sagˆlanmalı, veya, deprem (afet) zararlarının azaltılması ile ilgili TBMM’de bir ‘daimi komisyon’ kurularak afetler konusunun sürdürülebilir bir s¸ekilde degˆerlendirilecegˆi bir kurumsal düzenleme yapılmalıdır.”