Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2022 yılının ilk 10 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 20,2 milyar dolar ihracat, 17 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 23 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2022 yılının ilk 10 ayında sektörün dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 28,2 düştü.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre 2022 yılının ilk 10 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15,5 oranında artarak 20,17 milyar dolara, ithalat yüzde 30,3 artarak 17 milyar dolara ulaştı.
Ekim 2022’de, önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4,2 artan aylık ihracat değeri 2,25 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat yüzde 20,5’lik bir artışla 1,53 milyar dolar oldu.
DIŞ TİCARET FAZLASI, GEÇTİĞİMİZ YILIN GERİSİNDE KALDI
Sektör yıl genelindeki net ihracatçı konumunu korumasına rağmen geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı. 2022 yılının ilk 10 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 28,2 düşüşle, 3,17 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Yılın ilk aylarında dış ticaret fazlası önceki yılın yüzde 50 üzerindeydi. Mart ayında bu oran yüzde 101,5’e ulaştı. Ancak Nisan, Mayıs ve özellikle Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat rakamları ve Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti. Yılın ilk 6 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın yüzde 22,1 gerisinde kaldı, bu gerileme yaz ayları boyunca devam etse de sonbahar aylarında gerilemede yavaşlama görüldü.
Birim ihracat değeri 2022 yılının ilk 10 ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12,5 artarak 1.200 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yıla göre yüzde 18,2 artışla 695 dolar/ton’a yükseldi.
DIŞ TİCARETTE ÖNE ÇIKAN ÜRÜNLER
2022 yılının ilk 10 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Un (1,20 milyar dolar), Rafine ayçiçeği yağı (0,90 milyar dolar) ve Makarna (0,80 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14,4’ünü oluşturdu. 2022 yılının ilk 10 ayında en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (2,6 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,9 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (1,3 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 34,1’ini yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2022 yılı Ekim ayında ihracatta öne çıkan ürünler Buğday unu (133,6 milyon dolar), Fındık içi (108,1 milyon dolar) ve Rafine ayçiçeği yağı (106,1 milyon dolar) oldu. Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler Buğday (271,3 milyon dolar), Ham Ayçiçeği Yağı (130,6 milyon dolar) ve Soya fasulyesi (106 milyon dolar) oldu.
EN FAZLA İTHAL EDİLEN ÜRÜN KALEMLERİNDE RUSYA-UKRAYNA’NIN YERİ
Yılın ilk 10 ayında ithalatta ilk sırada yer alan buğdayın (2,6 milyar dolar) en fazla ithal edildiği ilk 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya (1,9 milyar dolar) ve Ukrayna (0,5 milyar dolar) oldu. Yılın ilk 10 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin payı yüzde 90’ın üzerinde yer aldı.
Ekim ayında yapılan 271,3 milyon dolarlık buğday ithalatının da 205,9 milyon doları Rusya’dan (yüzde 75,9), 62,2 milyon doları ise Ukrayna’dan (yüzde 22,9) geldi. İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında yılın ilk 10 ayında 1,3 milyar dolarlık ithalat yapıldı. Burada da ilk 2 sırada Rusya (0,76 milyar dolar) ve Ukrayna (0,54 milyar dolar) yer aldı. Yılın ilk 10 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin payı yüzde 96,7 oldu.
Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 2 üründe, ithalatın çok büyük bir bölümü 2022 yılının başından bu yana savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
EN ÇOK İHRACAT YAPAN SEKTÖRLER
2022 yılı ilk 10 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (2.080 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.892 milyon dolar), Yaş Meyve (1.584 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (1.461 milyon dolar) ve Balıkçılık-Su Ürünleri (1.256 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 41’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
2022 yılı ilk 10 ayında Hayvan Yemi (4.927 milyon dolar), Bitkisel Yağ (3.360 milyon dolar), Un (2.888 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (658 milyon dolar) ile Kakao-Çikolata (506 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 72,6’sı, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş dönemlere göre artması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi. Hayvan Yemi Sektörü, 2022 yılının ilk 10 ayında 4.927 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın yüzde 29’unu, yaklaşık 3’te 1’ini oluşturdu.
Bitkisel Yağ Sektörü, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının ilk 10 ayında da 3.360 milyon dolar ile toplam ithalatın yine yüzde 19,8’ini oluşturdu.
İHRACATIN ARTTIĞI VE AZALDIĞI SEKTÖRLER
2022 yılının ilk 10 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler bitkisel yağ sektörü (496 milyon dolar artış), un sektörü (267 milyon dolar artış), şeker ve şekerli mamuller sektörü (265 milyon dolar artış), salça ve konserve sektörü (248 milyon dolar artış) ile balıkçılık ve su ürünleri sektörü (223 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ihracatın gerilediği sektörler Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (389 milyon dolar düşüş), Yaş Meyve Sektörü (112 milyon dolar düşüş), Sebze Sektörü (20 milyon dolar düşüş) ile Kahve, Çay ve Baharat Sektörü (6 milyon dolar düşüş) oldu.
2022 yılının ilk 10 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler Hayvan Yemi Sektörü (1.252 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (1.110 milyon dolar artış), Un Sektörü (870 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (433 milyon dolar artış) ile Bakliyat Sektörü (195 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ithalatı en çok düşen sektörler Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (169 milyon dolar düşüş), Pirinç Değirmenciliği Sektörü (112 milyon dolar düşüş), Kakao ve Çikolata Sektörü (104 milyon dolar düşüş), Tohumculuk Sektörü (50 milyon dolar düşüş) ve Makarna Sektörü (28 milyon dolar düşüş) oldu.
EN ÇOK İHRACAT IRAK’A
2022 yılının ilk 10 ayına ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke 3 milyar 69 milyon dolar Irak, Rusya 1 milyar 343 milyon dolar, Almanya 1 milyar 331 milyon dolar, ABD 1 milyar 183 milyon dolar ve İtalya 594 milyon dolar oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 37,3’ünü oluşturdu.
Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, dondurulmuş tavuk eti, domates salçası; Rusya için alabalık, şeftali ve mandalina; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2022 yılının ilk 10 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya 4 milyar 40 milyon dolar, Ukrayna 2 milyar 324 milyon dolar, Brezilya 1 milyar 836 milyon dolar, Malezya 950 milyon dolar ve ABD 825 milyon dolar oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 58,7’sini oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olurken, bu 2 ülkeden yapılan ithalat ise toplam ithalatın yüzde 37,4’ünü oluşturdu. Rusya’nın tüm ithalattaki payı yüzde 23,8 oldu.
İthalatta öne çıkan ürünler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna için ham ayçiçeği yağı, buğday ve dane mısır; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve şeker oldu.