Peki diyelim ki sosyal medyaya bir süreliğine ara verdik. Yani bir nevi sosyal medya detoksuna girdik. Hayatımız nasıl değiştirdi? Ya beynimiz bundan nasıl etkilenirdi?
Gelin, bakalım.
Aslında birçoğumuz farkında olmasak da sosyal medyada çok fazla vakit geçiriyoruz.
Öyle ki Oxford University Press, bu konuya dikkati çekmek için 2024 yılının kelimesi olarak “beyin çürümesi”ni seçmişti. Ancak sosyal medya, beynin ödül sistemine öylesine başarılı bir şekilde ulaşıyor ki geri çekilme iradesini göstermek hiç kolay değil.
Bağımlılık tıbbı uzmanı Anna Lembke’e göre dijital medya bağımlılığı, bir insanın tıpkı alkole veya sigaraya bağımlı olması gibi bir şey. Her beğeni, her yorum veya sevimli bir kedi videosu, beynin “iyi hissetme” kimyasalı olan dopamin dalgasını haddinden fazla tetikliyor.
Ancak insan beyni, dopamin dengesini korumak için tasarlanmış bir organ. Tıpkı tahterevalli mekanizması gibi. Sonsuz kaydırma nihayetinde bu dengeyi bozuyor ve beyni, daha az dopamin üreterek veya iletimi yavaşlatarak bu eksikliği telafi etmeye çağırıyor.
Bu noktada yapılması gereken ise sosyal medyanın tetiklediği bu dopamin döngüsünde “duraklama” tuşuna basmak ve beynin ödül yollarını sınıfırlamasına müsaade etmek.
Beynin ödül yollarının yeniden düzenlenmesine yardımcı olmak için ise sosyal medyadan mümkün olduğunda uzak durulmalı. Uzmanlara göre bu süre en az 4 hafta. Ancak yine de kısa aralar bile ruh sağlığını iyileştirme üzerinde büyük bir etkiye sahip.
Örneğin 10 ila 19 yaşları arasındaki 65 genç üzerinde yapılan bir araştırmada, sosyal medyadan 3 gün uzak durulduğunda, bu kişilerin öz saygılarının ve öz şefkatlerinin arttığı görüldü.
Elbette sosyal medyadan uzak durmaya karar verdiğiniz an, sizi çok da kolay bir süreç beklemeyecek.
Beyin, daha düşük dopamin seviyelerine uyum sağlamaya çalışacak ve kaygı gibi yoksunluk semptomları görülecek. Ancak bu tahammül edilmesi güç ve rahatsız edici hislere bir süreliğine katlanmak, beynin ödül yollarının yeniden başlatılmasına, istek ve tüketim döngüsünün durdurulmasını sağlayacak.
Nihayetinde sosyal medyaya girme isteği duracak ve sürekli olarak devam eden dopamin vuruşları kaybolacağından günü atlatmak çok daha kolay olacak.
Ayrıca beynin ödül yollarının yeniden düzenlenmesinin yanında sosyal medyaya geçici bir mola vermek, sosyal medya platformlarıyla olan ilişki konusunda her birimizi daha bilinçli hâle getirecek.
Yani bu zamanı bir adım geri çekilip, sosyal medyada ne yaptığımıza bakarak ve bunun bize fayda sağlayıp sağlamadığının farkına vararak kullanabiliriz. Sonuç olarak da insan beyninin, sonsuz kaydırmalardan ve sosyal medyadan oldukça olumsuz etkilendiğini söylemeden geçmeyelim.
Kaynak: National Geographicİlginizi çekebilir: