Zatürre, bir diğer ismi ile pnömoni, akciğer dokusunun bakteri ve virüslerle iltihaplanması sonucu meydana gelen tehlikeli bir enfeksiyon hastalığı olarak bilinir.
Çoğu zaman ilk semptomları soğuk algınlığı ile karıştırılır ve 50 yaş üzerindeki insanlarda daha fazla rastlanır. Havaların soğumaya başladığı bugünlerde zatürreye karşı tedbir alınması gerektiğini hatırlatan İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bu bu konuda önemli uyarılarda bulundu.
Zatürre nasıl anlaşılır?
Yüksek ateş, öksürük, balgam çıkarma, göğüs ağrısı en sık rastlanan semptomlardır. Nefes darlığı, bilinç kaybı, bulantı-kusma, sık nefes alıp verme, kas-eklem ağrıları, halsizlik gibi semptomlara de sebep olabilir. Hastanın solunum sayısı artar. Bilhassa yaşlılarda hastalık ateş olmadan atipik seyredebilir. Yaşlı bir hastanın genel durumunda bozulma, bilincinde değişiklik, psikolojik durumunda bir anormallik zatürreyi düşündürmelidir.
Bağışıklığınız zayıfsa yakalanma riskiniz yükselir
Hastalığın meydana gelmesinde vücut direncinin azalması oldukça etkilidir. Normalde hastalık yapmayan mikroplar vücut direncinin azalmasıyla akciğer dokusuna ulaşmaları sonucu hastalığa sebep olurlar. Dolayısıyla sağlıklı beslenmeyle bağışıklık sistemi güçlü tutulmalıdır. Zatürre hasta kişiyle yakın temasla, onun aksırık, öksürüğüyle ve aynı tabak, çatal, kaşığı kullanmakla bulaşır.
Kimler aşı yaptırmalı?
Özellikle risk faktörü olan insanların mutlaka zatürre aşısı yaptırması gerekir. 18 yaş ve sonrası bağışıklığı baskılanmış hastalar (kanser, kronik böbrek yetersizliği, nefrotik sendrom, kronik karaciğer hastalığı), kalp hastalığı olan insanlar, dalağı çıkarılanlar, beyin omurilik sıvısı kaçağı olanlar, bilinç kaybı ile seyreden nörolojik hastalığı olanlar, çok sigara içenler, astımı olanlar, diyabetik hastalar ve yaşlılar pnömoni (zatürre) aşısı yaptırmalıdır. Risk faktörü olan insanlarda 18-65 yaşları arasında 1-2 doz, 65 yaş sonrası ise herkese bir kez yapılması tavsiye edilir. Aşı yılın herhangi bir döneminde yapılabilir ve en az 5 yıl koruyuculuğunu sürdürür.
Aşı kaç kez uygulanmalı?
İki çeşit zatürre aşısı mevcuttur. Birincisi uzun ömürlü olan ve geç bağışıklık oluşturan Prevenar 13, diğeri ise kısa etkili ve hızlı bağışıklık oluşturan Pnömovax 23'tür. Prevenar 13 aşısı bir kez, Pnömovax 23 aşısı ise 5 yıl ara ile en fazla üç kez yapılır. 65 yaşın üzerinde olanlarda önce Prevenar 13, bir yıl sonra Pnömovax 23 aşısı yeterlidir. Bağışıklık sistemini baskılayan lösemi, lenfoma, kanser, organ nakli olan hastalara ise önce Prevenar 13, 8 hafta sonra Pnömovax 23 aşısı yapılmalıdır. 5 yıl sonra Pnömovax 23 aşısı tekrarlanır, 3. aşı 65 yaş ardından uygulanır. Kalp, böbrek, akciğer ve nörolojik rahatsızlıkları olanlarda, sigara içenlerde, alkol kullananlarda ve diyabet gibi kronik rahatsızlıkları olanlara ise aynı protokol uygulanabilir veya Pnömovax 23 aşısı 5 yılda bir tekrarlanabilir.
Grip zatürreye sebep olur mu?
Grip ve pnömoni kış aylarının en sık görülen iki hastalığıdır. Grip bilhassa yaşlılarda zatürreye yol açabilir. Bazen de grip sonrası ortaya çıkan solunum yollarındaki değişiklikler ve bağışıklık sisteminin bozulması sonucu süper enfeksiyon denilen bakterilerin de tabloya eklenmesiyle hastalık ağırlaşır. Bu açıdan grip aşısının, sık sık el yıkamanın, hastalıklı insanlardan uzak durmanın, hasta insanların kişisel eşyalarının kullanılmamasının önemi büyüktür.
Zatürreye karşı nasıl korunabiliriz?
Sağlıklı ve dengeli beslenin,
Hijyen koşullarına uyun (özellikle ellerinizi düzenli olarak yıkayın)
Sigara ve alkol kullanmayın,
Stresten uzak durmaya çalışın,
Altta yatan kronik ve nörolojik hastalıklarda uygun şekilde tedavi olun,
Aşı yaptırın.