Gıdıklanma yaygın olarak göğüs kafesi, koltuk altı, göbek ve ayak tabanında meydana gelir. Garip olsa da muhtemelen hepimiz kendimizi gıdıklamaya çalışmışızdır ve pek bir şey hissetmemişizdir.
Kişinin düşüncelerini, hareketlerini, duygularını ifade şeklini ve gerçeği algılamasını çarpıtan şizofreni hastalığına sahip bireyler ise kendi kendilerini gıdıklayabilirler.
Bu durumun nasıl olduğuna geçmeden önce neden kendi kendimizi gıdıklayamadığımıza bir bakalım.
Gıdıklanmanın hissedilmesi için derideki dokunma duyusunu algılayan sinirler uyarılmalı. Bu uyarılma, beynimizin iki farklı kısmında gerçekleşir. Somatosensori korteks (dokunma duyusunun yorumlandığı kısım) gıdıklanmayı meydana getiren hareketin derideki sinirlerde oluşturduğu sinyaller, anterior singulat korteksi (beynimizin olumlu duyguları değerlendirdiği kısım) aktif hâle getirir.
Yapılan araştırmalar ve deneyler, başkasının bizi gıdıklamasına kıyasla kendimizi gıdıkladığımızda beynimizdeki bu iki yerinin daha az aktif olduğunu kanıtladı. Beyinciğimiz, kendimizi gıdıkladığımızda hareketin kaynağını saptar ve bu sayede aktif hâle gelen iki beyin bölgesinin etkisi azalır.
Kendi kendimize yaptığımız hareketlere verilen tepkiler neden beynimizde azaltılır?
Bizim oluşturduğumuz hareketlere verilen tepkilerin beynimizde azaltılmasının sebebi dış uyaranlara karşı duyarlılığımızı artırmak olabilir. Kendi kendimize gerçekleştirdiğimiz her harekette uyarılsaydık yürürken kollarımızın bedenimize sürtmesi bile bizi rahatsız ederdi ya da dışarıdan gelen fiziksel temaslara karşı duyarsızlaşırdık.
Peki nasıl olur da şizofreni hastaları kendini gıdıklayabillr?
Gıdıklamayla ilgili çeşitli deneyler yapan Van Doorn, şizofreni hastalarıyla ilgili de bir sonuca vardı. Yaptığı deneydeki şizofreni hastaları kendilerini gıdıklayabiliyordu!
Doorn'un bulgularına göre, deneklerin uzuvlarının delüzyonel olarak harekete geçmesi veya hareketlerinin kaynağını bulmada sıkıntı yaşamalarıyla ilişkili olabilir. Yani aslında gıdıklamayı kendilerinin yaptığını farkındadırlar ancak beyinleri gıdıklanma hissinin kaynağını kişiyle ilişkilendirmede zorluk çekiyor.
Yapılan diğer çalışmaların sonuçları ise şu şekilde:
Bir başka teoriye göre ise, beynimiz ne yapacağımızı bildiği için kendini buna hazırlaması. Tahmin edilene göre şizofreni hastalarında beynin iletimi esnasında sorun görülebilir ve böylece kendilerini gıdıklayabilirler.
2016 senesinde yapılan bir çalışmada yine şizofreni hastalarının kendini gıdıklayabildiği ortaya çıktı ve şizofreni hastalarının kendi kendine yapılan hareketlerin dokunsal sonuçlarını bastırma yeteneğinin sağlıklı insanlara göre daha az olduğu saptandı.
Özetlemek gerekirse...
Tüm çalışmaların sonuçlarına baktığımızda şunu söyleyebiliriz ki; şizotipal bozuklukları yüksek kişilerin beyinlerinde, kendi kendine üretilen ve dışarıdan üretilen duyumlar arasında ayrım yapma konusunda eksiklikleri bulunuyor.
Kaynaklar: e-psikiyatri, Britannica, Tubitak Bilim Genç, BBC, PubMed, Ifl Science