Cevap biraz sizi şaşırtabilir belki ama bu içerikten sonra seyahat planlarınızda biraz değişikliğe gidebilirsiniz.
İşte ulaşım araçlarının bilinmeyen yönleri:
Karbon ayak izinde ulaşımın rolü
Kısa bir özet geçelim ve konumuza öyle giriş yapalım. İnsan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan toplam sera gazı miktarı, karbon ayak izi olarak ifade ediliyor ve genellikle ton cinsinden karbondioksit eş değeri (CO₂e) olarak ölçülüyor.
Ulaşım sektörü ise küresel sera gazı emisyonlarının önemli bir bölümünü oluşturuyor. Avrupa Çevre Ajansının (EEA) 2020 Ulaşım ve Çevre Raporu’na göre 2018’de Avrupa Birliği'ndeki sera gazı emisyonlarının %25'i ulaşım sektöründen kaynaklı.
Bu emisyonların %72'si kara yolu taşımacılığından, %14'ü deniz taşımacılığından ve %13'ü hava yolu taşımacılığından geliyor.
Araba ve uçağı karşılaştıralım. Tren şimdilik biraz konunun dışında kalacak.
Uçaklar ve arabalar, fosil yakıt tüketimleri nedeniyle atmosfere önemli miktarda CO₂ ve diğer sera gazları salıyorlar ancak hangisinin daha fazla kirletici olduğu çeşitli faktörlere bağlı.
Mesafe ve kişi sayısı öncelikli etmenler arasında. Özellikle yalnız seyahat ediyorsanız ve benzin/dizel motorlu araba kullanıyorsanız daha zararlı olabiliyor.
Uçaklarda ise daha uzun mesafelerde çevresel maliyetler daha az artıyor ama altını çizelim, uzun mesafeler olacak ve direkt iniş/kalkış olacak. Özellikle kısa mesafeli uçuşlarda, iniş ve kalkışların enerji yoğunluğu nedeniyle kişi başına düşen emisyonlar artıyor.
Yakıt tüketimi ve verimlilik ise ikinci faktör. Modern uçaklar, yakıt verimliliği konusunda önemli ilerlemeler kaydetse de hâlâ yüksek miktarda yakıt tüketiyor. Arabalar ise motor tipine, yaşına ve bakım durumuna göre değişen yakıt tüketimine sahip.
İstanbul-Ankara arasına tren, kara yolu ve hava yolu ile gidelim.
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü çevrim içi karbon emisyonu hesaplayıcısı ile bize karbon maliyetlerini sunuyor. Yakıttan kaynaklı emisyonlar ve rotanın yolcu yoğunluğu gibi etmenler hesaba katılıyor.
İstanbul Havalimanından çıkalım ve Ankara Esenboğa Havalimanına gidelim. Bir yolcunun 380 km yol gitmesi ile ortaya çıkan kişisel karbon ayak izi 52,6 kg CO2-eq (karbondioksit eşleniği) sera gazı.
Otobüsle gidildiği zaman yaklaşık 500 kilometrelik yol toplamda 407,6 kg CO2-eq emisyona sebep olurken her yolcu için karbon ayak izi 8,86 kg CO2-eq demek.
100 kilometrede 6 litre benzin harcayan bir araç için ise 70,3 kg CO2-eq karbon ayak izi ortaya çıkıyor. Araçta 2 kişi varsa da yolcu başına değer 35,15 kg ila 46,85 kg CO2-eq arasında oluyor.
Gelelim trene. Yüksek hızlı tren ile yolculuğun kişi başına karbon ayak izi değeri sadece17,63 kg CO2-eq.
Google Travel'ın da sağladığı verilere göre tren yolculukları, yaşam döngüsü boyunca yolcu başına kilometre başına yaklaşık 19 gram CO₂e emisyon üretiyor. Bu değer de aslında trenlerin en çevre dostu ulaşım seçeneklerinden biri olduğunu gösteriyor.
Sürdürülebilir ulaşım için neler yapabiliriz?
Çevresel etkileri en aza indirmek için yapabileceğiniz bazı adımlar var.
Mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarını, bisikleti veya yürümeyi tercih edin. Bu seçenekler, kişi başına düşen emisyonları önemli ölçüde azaltıyor.Özel araç kullanmanız gerektiğinde, araç paylaşımı yaparak veya birden fazla kişiyle seyahat ederek emisyonları azaltabilirsiniz.Özellikle kısa mesafelerde uçak yerine tren veya otobüs gibi daha çevre dostu seçenekleri tercih edin.Araç satın alırken, yakıt verimliliği yüksek veya elektrikli/hibrid modelleri tercih edin. Bu, uzun vadede hem çevreye hem de bütçenize olumlu katkı sağlayacaktır.Siz en çok hangi ulaşım aracını tercih ediyorsunuz?
Kaynaklar: European Environment Agency, Teyit, Our World in DataÇevremiz hakkında bilgi alabileceğiniz diğer içeriklerimiz: