Sarıhumma rahatsızlığı geçmiş yıllarda uzunca bir süre araştırıldı, nasıl ve nereden bulaştığına dair de birçok teori ortaya atıldı.
Ne yazık ki bu soruların kesin cevaplarına ulaşmak için bir bilim insanı canından oldu.
Amerikalı bilim insanı Jesse William Lazear, amacına ulaşmak için kendi canından oldu.
O, enfekte bir sivrisineğin kendisini ısırmasına izin verdi ve birkaç hafta içinde sarıhumma rahatsızlığına yenik düştü. Jesse’nin ölümü ise sivrisineklerin, bu ölümcül hastalığın taşıyıcıları olduğunun belirlenmesinde büyük rol oynadı.
Olayları en başa saralım. Öncelikle sarıhumma, Afrika’da ortaya çıkan bir rahatsızlık. 16. yüzyılda da Amerika’ya sıçradı. Uzun yıllar boyunca hastalığın çeşitli salgınları ortaya çıktı fakat sarıhumma, Küba’da binlerce askerin ölümüne sebep olana kadar ABD’nin dikkatini gerçek anlamda çekmedi.
Yaklaşık 20 yıl önce ise Carlos Finlay isimli Kübalı bir doktor, sarıhummanın sivrisinekler tarafından yayıldığını ileri sürdü.
Buna ek olarak hastalığın doğrudan, insandan insana geçmediği yönünde düşüncelere sahipti ve bunlar üzerinde çalışıyordu. Devamında İspanya-Amerika Savaşı sırasında Küba’daki ölümlerin artmasına oldukça şaşıran ABD ordusu, sarıhumma rahatsızlığının nedenlerini araştırmak üzere Jesse William Lazear’ın da içinde bulunduğu bir ekip kurdu.
Bu sarıhumma komisyonu, hastalığın neyden kaynaklandığını bulamadı ve bu sebeple daha önceleri Carlos Finlay tarafından ortaya atılan fikre yöneldi. Ancak bu teoriye de şüpheli yaklaştılar ve bunu test etmek için Jesse, Carlos ve bir genç asker sarıhumma hastalarıyla beslenen Küba sivrisineklerinin kendilerini ısırmalarına izin verdiler.
Carlos ve asker zor da olsa iyileşmeyi başarmıştı ancak Jesse, sarıhumma sebebiyle hayatını kaybetti. Bu noktada suçun sivrisineklerde olduğu gün geçtikçe kesinleşiyordu ancak yine de şüpheler vardı.
Bu şüphelerin giderilmesi için bazı gönüllüler, sarıhumma hastalarının kanı, idrarı, dışkısı ve kusmuğu ile kirlenmiş yatak çarşaflarında uyumaya zorlandı.
Şaşırtıcı bir şekilde bu gönüllülerden hiçbiri hastalanmadı. Ayrıca katılımcıların bir kısmının, sarıhumma hastalarıyla beslenen sivrisineklerin olduğu bir odada, bir kısmının ise güvenli ve temiz bir odada uyuması sağlandı.
Sivrisineklerle dolu odadaki hemen hemen herkes hastalandı. Diğer odada kalanlar ise sapasağlamdı. İşte bu bulgular, tıp tarihinin seyrini değiştirmeye yardımcı oldu ve o günden sonra sarıhummaya karşı önlemler alındı. Ne yazık ki tüm bu yaşananlarda Jesse William Lazear, hayatını kaybeden taraf oldu.
Kaynaklar: Britannica, IFL ScienceBuna benzer ilginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz: