Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığı, Rusya Merkez Bankası ve ülkedeki çeşitli kurumlardan derlenen bilgilere göre, Rus ekonomisinin 2024'ü yüzde 3,9 büyümeyle kapatması bekleniyor.
Böylelikle ülke ekonomisinin iki yıl üst üste dünya ortalaması olan yüzde 3,2'nin üzerinde büyüme kaydetmesi öngörülürken, işsizlik oranı da Kasım 2024 itibarıyla yüzde 2,3 ile Rusya tarihinin en düşük seviyesinde seyretmeye devam ediyor.
Rekor işsizlik oranının ana sebeplerinden iş gücü açığı nedeniyle maaşlarda artış sürerken, 2024'ün ilk 9 ayında Rusların enflasyondan arındırılmış reel gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9 artış kaydetti.
Rus yetkililer, ülke ekonomisinin savaş nedeniyle aşırı ısındığı görüşünde birleşirken, bunun da başlıca nedeni olarak iç talebe yetişemeyen sanayi kapasitesi ve ithalata yönelik yaptırımlar gösterildi.
Artan gelirler nedeniyle durdurulamayan iç talep, enflasyon oranını hedeflenen seviyenin üzerine taşırken, Rusya Merkez Bankası politika faizini son olarak 25 Ekim'de 200 baz puan artışla yüzde 21'e yükseltmişti.
Ülkede yıllık enflasyon 23 Aralık itibarıyla yüzde 9,5 seviyesindeyken banka bu oranı 2026 sonu itibarıyla yüzde 4'e düşürmeyi hedefliyor.
Uzmanlar, enflasyonla mücadele sürecinde durgunluk veya sıfıra yakın ekonomik büyümeyle birlikte "sert iniş" yaşanabileceği uyarısında bulunuyor.
Ekonomide aşırı ısınma dönemi
Modern tarihin en kapsamlı yaptırımlarının uygulandığı Rusya, hükümetin bütçe teşvikleri ve önemli oranda artan savunma sanayi harcamaları sayesinde güçlü bir ekonomik performans sergilemeye devam ediyor.
Başta bankacılık sektörüne yönelik olmak üzere, yaptırımlar nedeniyle ithalatta kısıtlamalarla karşılaşan hükümet, ithalat ikamesi süreçlerini hızlandırmak amacıyla çeşitli önlemler alıyor.
Söz konusu büyüme ekonomide yeni sorunların baş göstermesine yol açarken, Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, geçen yıl yaptığı açıklamada, Rus ekonomisinin aşırı ısındığını söyledi.
İş gücü rezervleri ve üretim kapasitelerinin neredeyse tükendiğine işaret eden Nabiullina, "Bu kaynakların kıtlığı, talebi teşvik etme yönündeki tüm girişimlere rağmen ekonominin büyüme hızında yavaşlamaya yol açabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Rusya Merkez Bankası, aşırı ısınma dönemi nedeniyle para politikasını sıkılaştırırken, sabit varlıklara yatırımlar yavaşlayarak geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 14,5 büyüdü ve üçüncü çeyreğinde yalnızca yüzde 5,1'lik artış kaydetti.
Enflasyon ve aşırı ısınmayla mücadele için alınan önlemlerle, Ekonomik Kalkınma Bakanlığı ekonominin bu yıl yüzde 2,5, merkez bankası ise yüzde 0,5 ila 1,5 büyümesini bekliyor.
Ülkenin en büyük bankalarından VTB'nin başkanı Andrey Kostin de Aralık 2024'te AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Ekonominin yavaşlayacağını, yüzde 2 büyüyeceğini düşünüyoruz. Bunun bir trajedi olmadığına inanıyoruz." değerlendirmesinde bulunmuştu.
İş gücü açığı sorunu çözülemiyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin başta olmak üzere ülkedeki yetkililer, iş gücü açığının ekonomi için ana risk faktörlerden biri olduğu konusunda çeşitli açıklamalar yapıyor.
Yapısal demografik problemler, Ukrayna savaşı ve mevcut iş gücü kaynaklarının önemli oranda savunma sanayisine kayması nedeniyle derinleşen sorun, ülkede yaşanan terör saldırılarının etkisiyle katılaşan göçmen politikalarıyla daha da kronikleşme tehlikesi barındırıyor.
Girişimciliği ve Ekonomiyi Geliştirme Enstitüsünün Nisan 2024'te yayımladığı bir raporda, ülkedeki şirketlerin yüzde 90'ından fazlasında iş gücü açığı yaşandığı ifade edilmişti.
Neredeyse tüm sektörlerde sorun yaşandığı vurgulanan raporda, maaş artışları ve maddi destek gibi bazı tedbirlerin de sınırlı etkiye sahip olduğu kaydedilmişti.
Enerjide olası yeni zorluklar
Isınan ekonomi ve iş gücü açığı sorunlarıyla boğuşan Rusya'da yetkililerin masasında büyüme tehlikesi bulunan başka riskler de mevcut.
Yaptırımların olası genişlemesiyle birlikte petrol fiyatlarının geleceğine dair belirsizlikler söz konusu riskler arasında.
Rusya'nın yılda 250 milyar dolara yaklaşan karşılıklı ticaret hacmiyle en büyük ortağı Çin'deki olası bir ekonomik yavaşlama da gündemde.
Uluslararası sermaye piyasalarına ve kritik teknolojik ürünlere erişimi engellenen Rusya’nın, ekonomik kalkınmasında güçlük yaşanırken, petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar da belirsizliği tetikliyor.
Rusya'nın ana ihracat kalemlerinden olan petrolün fiyatlarındaki olası sert düşüşler nedeniyle bütçe dengesindeki belirsizliğin artmasına yönelik tehlikeler de var. Doğal gazda Avrupa pazarında yaşanan önemli kayıpların telafisi de güçlük yaratıyor.
Rus enerji şirketi Gazprom, son olarak 1 Ocak'ta Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatının durdurulduğunu bildirmişti.
Şirketin Rus gazını Avrupa'ya taşıdığı ana boru hatları Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa da Ukrayna savaşının ardından atıl duruma gelmişti.
Petrol sevkiyatında Çin ve Hindistan'ın ithalatı artırmasıyla kayıplarını bir miktar telafi eden Rusya, doğal gazda da özellikle sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) kapasitesini artırarak Avrupa'da yaşadığı kayıpları azaltma niyetinde.
Öte yandan, ABD'de başkan seçilen Donald Trump'ın Ukrayna savaşını bitireceğine yönelik vaatleri Rus piyasalarında temkinli bir iyimserlikle karşılanırken, yetkililer yaptırım baskısının en azından 2025'te de önemli oranda devam etmesine kesin gözüyle bakıyor.