Hazine ve Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Ankara'da bulunan Çayırhan Termik Santrali ile Çayırhan Linyit İşletmesi'nin taşınır ve taşınmaz varlıklarının özelleştirileceğini duyurdu.
Santral, 2000 yılında Turgay Ciner'in sahibi olduğu Park Termik şirketine devredilmişti. Ancak, 20 yıllık işletme hakkı devri sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte 30 Haziran 2020 tarihinde yeniden kamuya devredildi.
VERİM DÜŞTÜ ÖZELLEŞTİRME KARARI GELDİ
Yetkililer, Çayırhan Termik Santrali'nin yeniden özelleştirilmesiyle elektrik ve kömür üretiminin artırılması, ekonomik zararların önlenmesi, zorunlu yatırımların özel sektör eliyle hayata geçirilmesi ve varlıkların en verimli şekilde kullanılmasının hedeflendiğini belirtti. Santralin özel sektör tarafından işletildiği 2000-2020 arasındaki 20 yıllık dönemde ortalama yıllık brüt elektrik üretimi 4 teravatsaat (TWh) ve yıllık çıkarılan kömür miktarı 4,9 milyon ton olarak gerçekleşmişti.
RAKAMLAR GERÇEĞİ ORTAYA ÇIKARDI
Ancak, santralin kamuya devredilmesinden sonra 2020-2024 döneminde ortalama yıllık elektrik üretimi 2,3 TWh'e, yıllık çıkarılan kömür miktarı ise 3,1 milyon tona düştü. Özelleştirme kararının, bu düşüşü tersine çevirmek ve santralin verimliliğini artırmak amacıyla alındığı ifade edildi.
Yıllar içinde düşen üretimle birlikte işçi sayısı da düştü. 2016 yılında 3.018 olan toplam işçi sayısı 2020 yılında özel sektörden kamuya devir esnasında 2.386 idi.
Mevcut durumda ise çalışan 1.994’e kadar düştü. Özelleştirme sonrası üretim faaliyetindeki hızlanmayla birlikte işçi sayısının da zorunlu tutulan 2.050’nin üzerine çıkması bekleniyor.
CHP YALANLARLA SÜRECİ MANİPÜLE ETME DERDİNE DÜŞTÜ
Santralin özelleştirilmesi karanı açıklanır açıklanmaz CHP manipülasyon için harekete geçti. CHP Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın, santral ve linyit işletmesiyle ilgili rakamları manipüle ederek sistemli bir spekülasyon yürütmesi dikkatlerden kaçmadı.
Deniz Yavuzyılmaz hiçbir dayanağı olmayan, gerçek dışı kar ve değer rakamları açıklayarak ihale sürecini etkilemeyi hedefliyor. Santral, kamuya dönüşü sonrasında üretimde yaşanan düşüş ve maliyetlerde yaşanan artış sebebiyle zarar etmeye başladı. Öyle ki, 2024 yılında Çayırhan’da gelir gider farkı nedeniyle 3,6 milyar TL zarar oluştu.
Yetkililer, özelleştirmenin esas hedefinin santralin daha verimli hale getirilmesi ve dışa bağımlılığın azaltılması olduğuna vurgu yaparak, kamuoyunu yanlış bilgilerle yanıltma girişimlerine karşı dikkatli olunması gerektiğini belirtti.
EK İSTİHDAM SAĞLANACAK
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), Çayırhan Termik Santrali ve Maden Sahası ihalesinde '5 yıl boyunca asgari 2 bin 50 personel çalıştırma şartı' getirilerek istihdam düzeyinin mevcut çalışan sayısının üzerine çıkarılacağını ifade etti.
ÖİB'den söz konusu ihaleye ilişkin yapılan yazılı açıklamada, Çayırhan Termik Santrali ve Maden Sahası'na ilişkin ihalenin, tüm basın yayın organları davet edilerek açık artırma yöntemiyle şeffaf ve hukuka uygun şekilde gerçekleştirileceği bildirildi.
Santral ve madenin, 2000-2020 döneminde Park Termik AŞ tarafından işletildiğine ve sürenin sona ermesiyle 30 Haziran 2020'de kamuya geri döndüğüne işaret edilen açıklamada, santralin, Elektrik Üretim A.Ş. ile 'özel şirketler' arasında yapılan hizmet alımı ve rödovans sözleşmeleri yoluyla işletilmeye başlandığı anımsatıldı.
Açıklamada, santral ve maden sahalarında daimi işçi statüsünde kamu personeli bulunmadığına işaret edilerek, 'Halihazırda santral işletmesinde 770 personel çalışmakta olup bunların 750'si hizmet alımı yapılan firma çalışanlarıdır. Kömür madeni ise rödovans sözleşmesi kapsamında Kömür İşletmeleri A.Ş. (KİAŞ) tarafından işletilmektedir. KİAŞ, çoğunluk payları özel sektöre ait bir şirkettir. Kömür madeninde görev yapan 1.224 çalışan, KİAŞ personelidir.' ifadeleri kullanıldı.
'İLAVE İSTİHDAM İMKANI OLUŞTURULDU'
Çayırhan Termik Santrali ve Maden Sahası ihale ilanının 17 Eylül 2024'te Resmi Gazete'de yayımlandığına, son teklif verme tarihinin de 4 Mart olarak revize edildiğine dikkat çekilen açıklamada, bu süreçte ihale şartları ve ihaleye konu alanların, ilgili sendikaların önerileri de dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile istişare edilerek gözden geçirildiği bildirildi.
Açıklamada, santral ve maden sahasının personelinin durumuna ilişkin de bilgi verilerek, şu değerlendirmede bulunuldu:
'Santral ve maden sahasında 5 yıl süreyle asgari 2 bin 50 çalışan şartının sağlanmasına, satış ve işletme hakkı devir sözleşmesi imzalanması sonrası, çalışanın işten ayrılması durumunda dahi lojmanda 1 yıl süre ile oturma hakkı sağlanmasına ve ihaleye konu sahaların daraltılarak üretim faaliyetlerini aksatmayacak alanların ihale kapsamı dışına çıkarılmasına ilişkin düzenlemeler yapıldı. Böylelikle, '5 yıl boyunca asgari 2 bin 50 personel çalıştırma şartı' getirilerek istihdam düzeyi mevcut çalışan sayısının üzerine çıkarılıp bu şart teminat altına alındı. Dolayısıyla çalışan sayısının düşürülmesi bir yana ilave istihdam imkanı oluşturuldu.'
'PEŞİN FİYATINA VADELİ ÖDEME SÖZ KONUSU DEĞİL'
İhalenin, tüm tüzel kişi yatırımcıların veya ortak girişim gruplarının katılımına açık olduğu aktarılan açıklamada, tüm ihalelerde şartname alan yatırımcıların sayısı ve isimlerinin gizli tutulduğu, ancak tekliflerin alınmasının ardından teklif verenlerin ihale öncesi kamuoyuna duyurulduğu belirtildi.
Açıklamada, ihale bedeli ve ödeme koşullarına ilişkin de değerlendirmede bulunularak, şu ifadeler kullanıldı:
'İhale peşin fiyat esasına göre yapılacak. Vadeli ödeme yapmak isteyen yatırımcılar, ihale bedelinin yüzde 20'sini peşin ödemek kaydıyla 72 ay vadeli ödeme yapabilecek. Vadeye bırakılan tutar için en son açıklanan TÜFE/Yİ-ÜFE yıllık değişim oranlarının ortalaması esas alınarak vade farkı tahsil edilecek. Dolayısıyla peşin fiyatına vadeli ödeme yapılması söz konusu değildir. İlgili kanun gereğince, özelleştirme ihalelerinde muhammen bedel ilan edilmemekte olup nihai pazarlık ve açık artırma görüşmeleri neticesinde yatırımcılardan gelen tekliflerin idare tarafından belirlenen değerin altında olması durumunda ihale iptal edilecek.'
'İHALEDE DEVLETİN HERHANGİ BİR ELEKTRİK ALIM GARANTİSİ BULUNMAMAKTADIR'
İhalede devletin herhangi bir elektrik alım garantisi bulunmadığı vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:
'Alıcı, tamamen piyasa koşullarında elektrik üretimi ve satışı yapacak. İhale hazırlıkları kapsamında, ihale konusu tüm varlıkların finansal, teknik ve gayrimenkul değerleme süreçleri, uluslararası değerleme standartlarına ve yürürlükteki yasal düzenlemelere uygun olarak, uzman danışmanlık firmalarından hizmet alınarak tamamlandı. Santral ve maden sahalarının özelleştirilmesi ile santral ve maden sahası için gerekli zorunlu yatırımların özel sektör eliyle gerçekleştirilmesi, kamu zararının önlenmesi, varlıkların en verimli şekilde işletilerek kamunun devralmasının ardından azalan elektrik ve kömür üretiminin artırılması ve bu suretle yerli kömür kaynaklarımızın etkin kullanımı ile enerji alanında dışa bağımlılığın azaltılması hedeflenmektedir.'