Matematikten mühendisliğe ve hatta mimariye kadar birçok alanda kullanılan bu şekil, Pringles’ın olmazsa olmazı. Belki de bu şekli, diğer konulardan önce Pringles ile fark etmiş olabiliriz.
Pringles’ın şekli, estetik olarak farklı ve dikkat çekici olması amacıyla oluşturulmuş bir şekil değil. Hatta bu şeklin matematikte bir adı var, hiperbolik paraboloid.
Adı, açıklamasından daha karışık olan bu şekil nedir ve ne işe yarar?
Hiperbolik paraboloid çift eğrili bir yüzeydir. Bu yüzeyin en önemli özelliklerinden birisi minimum ve maksimum noktalarının sıfır noktasında birleşmesidir. Bu sayede itme ve çekme arasında ince bir denge oluşur ve basınca karşı dayanıklılık kazanır. Ayrıca bu şeklin ismi “eyer” olarak da bilinir. Eyerlerin şeklini düşününce bu adlandırmaya şaşırmamak gerek.
Bu şekli gözümüzün önüne getirdiğimizde sadece Pringles’da olmadığını anlamamız pek zor olmuyor.
Mühendislik, geometri ve mimaride oldukça fazla kullanılan bir şekildir ve çatı tasarımlarında sıklıkla karşımıza çıkar. Hiperbolik paraboloid şekli itibarıyla malzemeyi en aza indirmeye ve yapısal performansı arttırmaya yardımcı olur. Bu sayede yapı hem daha hafif hem de daha verimli olur. Betonarme ile zor olan geniş alanları kapatma olanağını bu şekil sayesinde sağlamak mümkün.
Peki Pringles’ın bu şekli kullanma sebebi tam olarak nedir?
1956 yılında cips üreticisi Procter & Gamble, cipslerinin sürekli kırılmasından ve poşetteki havadan dolayı müşterilerinden şikayetler alıyordu. Bunun üzerine firma, kimyager Fredric J. Baur'u göreve getirerek bu sorunu çözmek istedi.
2 yıl süren araştırma ve çalışmanın ardından Baur, hyperbolic paraboloid adı verilen bu teknikle eyer şeklinde patates cipsi kızartıp silindir kutulara koyarak kırılmayı önledi fakat cipsin lezzetinde sıkıntı vardı. Lezzeti yakalamak adına araştırmacı Alexander Liepa görevlendirildi ve lezzet sorununu çözerek çalışmayı tamamlamış oldu.
Şekilde eğrilik, kutunun içerisindeki bulunan cipsleri basınca ve dirence karşı oldukça dayanıklı yapıyor ve cipslerin kolayca kırılmasını engelliyor. Bunun yanı sıra iç içe geçebilen bu şekil sayesinde, kutuya daha fazla sayıda cips konulabiliyor. Bu da hem memnuniyet hem de ekonomi açısından pozitif bir durum.
Şeklin sağladığı faydalar bununla kalmıyor.
Pringles’ı ortadan ikiye kırmaya çalıştığınızda hiçbir zaman simetrik olarak kırılmayacaktır. Bunun nedeni, oluşan çatlağın doğal olarak yayılmasını engelleyen bir yapısı olmasıdır. İşte tam olarak bu nedenle her ısırışta farklı bir şekilde parçalanan cips, yerken oluşan tatmin hissini arttırır. Ayrıca şekil sayesinde cipsin damağımıza tam olarak oturmasının getirdiği hazzı da unutmamak gerek.
Pringles’ın bu tercihi, onu diğer cips markalarından en azından bilinirlik açısından farklı bir noktaya taşıyor. Bu da stratejik açıdan doğru bir hamle olsa gerek.
Kaynaklar: Interesting Engineering, Snack History, Designing Buildings