Panama Kanalı’nın inşası, dünya ticaretini kökten değiştiren bir projeydi. Ancak bu proje, beklenenden çok daha zor ve ölümcül oldu.
İnşaat sırasında binlerce işçi hayatını kaybetti ve geride trajik hikâyeler bıraktı. Sahiden, neydi bu inşayı böylesine ölümcül ve zorlu yapan?
Panama Kanalı’nın inşası, Atlantik ve Pasifik Okyanuslarını birleştirme hayaliyle başladı.
Ancak Panamanian istmus, hayalin gerçekleşmesi için en zorlu ve ölümcül yerlerden biri olarak ortaya çıktı. İnşaat ekipleri; ortalama sıcaklığın epey yüksek olduğu, yılda 2667 mm yağış alan ve yılan dolu bir ormanda çalışmak zorundaydı.
Zor koşullarda çalışan işçiler, sabahları ıslak kıyafetlerini giymek zorunda kalıyordu çünkü güneşi haftalarca göremedikleri zamanlar oluyordu.
İnşaat boyunca en az 25.000 işçi hayatını kaybetti. İşçi Alfred Dottin, “O günlerin çalışma koşulları o kadar korkunçtu ki hayal gücünüzü zorlar. Ölüm bizim sürekli yoldaşımızdı.” diyerek kısa bir özet geçmiş.
1881 yılında Fransızlar, Panama Kanalı’nın inşasına başladı.
Süveyş Kanalı’nın yapımında başarılı olan Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps, Panama’nın dağlık ormanında kanal inşa etmenin epey zor olduğunu fark etti.
Sürekli yağan yağmurlar, işçileri diri diri gömen toprak kaymalarına neden oldu. Sel, inşaat ekipmanlarını süpürüp götürdü.
Salgın hastalıklar, işçilerin üçte birini üç ay içinde öldürdü. Fransız mühendislerin çoğu, Panama’ya vardıktan sonra birkaç ay içinde hayatını kaybetti. 1888’de Fransızlar projeyi bıraktığında yaklaşık 20.000 işçi hayatını kaybetmişti.
Fransız girişiminin başarısızlığından on altı yıl sonra ABD, projeyi yeniden başlattı.
Amerikalılar, projenin ilk yılında Fransızların karşılaştığı sarıhumma ve sıtma gibi engellerle karşılaştılar. John F. Stevens, baş sağlık görevlisi William Crawford Gorgas’ın çalışmalarına önem verdi.
Gorgas, sarıhumma ve sıtmanın sivrisinekler tarafından yayıldığını keşfeden doktorlar arasındaydı. Gorgas’ın sağlık kampanyası sayesinde sarıhumma vakaları büyük ölçüde azaldı ve binlerce işçinin hayatı kurtarıldı.
1909’da sarıhumma tehdidi azalırken kazalar, inşaat bölgesinde ölümlerin en büyük nedeni hâline geldi. 1904 ile 1913 yılları arasında ABD, 5.855 işçinin ölümünü kaydetti. Fransız girişimiyle hayatını kaybedenlerin sayısı 25.000’i buldu.
Panama Kanalı, dünya ticaretinde devrim yaratan bir proje olsa da inşası sırasında yaşanan zorluklar ve kayıplar eminiz ki asla unutulmayacak.
Kaynaklar: HISTORY, Smithsonian Magazineİlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz: