Askeri yetkililere dayandırılan haberlere göre, Salı günü ABD'nin Alaska eyaletindeki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü'nde bir F-35 savaş uçağının düşmesi ve pilotun sağ olarak kurtulması, uçağın güvenlik standartlarına yeniden dikkat çekilmesine neden oldu.
Anadolu'nun Havacılık Güvenliği Ağı tarafından tutulan ve medya raporlarından elde edilen bir veri tabanından derlediği rakamlara göre bu, 2018'den bu yana bir F-35 jetinin 11. kazasıydı.
ABD'li Lockheed Martin firması tarafından üretilen savaş uçağının geliştirilmesine 1995 yılında Müşterek Taarruz Uçağı programı kapsamında başlanmış ve 26 yıl sonra tam kapasite üretime geçilmişti. Tam kapasite üretime geçilmesinden üç yıl önce ise savaş uçağı tarihindeki ilk kazasını yaşamıştı.
Aşağıda Anadolu Ajansı'nın derlediği son yedi yılda F-35 jetinin karıştığı büyük kazaların zaman çizelgesi yer almaktadır:
29 MAYIS 2024
Lockheed Martin'e ait F-35 Lightning II tipi jet, ABD'nin güney eyaleti New Mexico'nun ana uluslararası havalimanına yakın Albuquerque'deki bir havaalanının yakınlarına düştü.
Savaş uçağı, havaalanının yakınında 21 numaralı pistten ayrıldıktan sonra düştü ve pilot uçaktan fırladı. Pilot daha sonra ciddi yaralanmalarla hastaneye kaldırıldı.
Kaza, jetlerin güvenliğine ilişkin tekrarlayan endişeleri yeniden gündeme getirdi.
17 EYLÜL 2023
ABD Deniz Piyadeleri'ne ait F-35 savaş uçağı, ABD'nin Güney Carolina eyaletinde düştü.
Kaza, Kuzey Charleston kentindeki Beaufort Deniz Hava Üssü'nde meydana geldi.
Pilot, uçağı otomatik pilota aldıktan sonra uçaktan atlayarak kurtulmayı başardı.
19 EKİM 2022
ABD'nin Utah eyaletindeki Hill Hava Kuvvetleri Üssü'ne iniş yapmak üzere son yaklaşma manevrasını yapan bir F-35 savaş uçağı düştü.
Pilot fırlatma yoluyla kazayı hafif sıyrıklarla atlatırken, jet tamamen kullanılamaz hale geldi.
Kaza soruşturma kurulu, uçağın inişten hemen önce hava veri sistemindeki hatalardan dolayı kontrolünü kaybettiğini tespit etti.
24 OCAK 2022
F-35 savaş uçağı, Güney Çin Denizi'nde USS Carl Vinson uçak gemisine iniş sırasında kaza geçirdi.
Pilot güvenli bir şekilde fırlatmayı başardı ancak uçak geminin güvertesinin kenarına çarptı, tüm uzunluğu boyunca kaydı ve ardından denize düştü.
ABD 7. Filo Komutanı Koramiral Karl Thomas'ın "pilot hatası sonucu" meydana geldiğini söylediği kazada yedi denizci yaralandı.
4 OCAK 2022
Güney Kore Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-35A, Güney Chungcheong eyaletindeki bir hava üssüne acil iniş gerçekleştirdi.
Kazanın nedeninin, uçağın aviyonik aksamıyla ilgili olduğu düşünülen iniş takımı arızası olduğu belirtildi.
Seosan Hava Üssü'ne iniş sırasında uçak uçan bir kartalla da çarpıştı.
Uçağın aldığı hasar o kadar büyüktü ki, onarılamaz olarak değerlendirildi ve hurdaya çıkarıldı.
17 KASIM 2021
İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkış sırasında Akdeniz'e düştü.
Pilot güvenli bir şekilde fırlatıldı ve daha sonra kurtarıldı. Uçak da deniz tabanından çıkarıldı.
29 EYLÜL 2020
ABD Deniz Piyadeleri'ne ait bir F-35 savaş uçağı, havadan havaya yakıt ikmal operasyonu sırasında uzun menzilli bir tanker uçağıyla temas yaşadı.
Pilot, uçağın düşmesi ve parçalanması sırasında başarılı bir şekilde fırlatma işlemini gerçekleştirdi.
Tanker, ABD'nin Kaliforniya eyaletine bağlı Thermal yakınlarındaki bir havuç tarlasına iniş takımları yukarıda olacak şekilde zorunlu iniş yaptı.
19 MAYIS 2020
ABD Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-35, Florida eyaletindeki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü'ne acil iniş yaptı.
Pilot, hayati tehlikesi olmayan yaralar alarak güvenli bir şekilde uçaktan atladı.
Uçak yuvarlandı, alev aldı ve tamamen imha oldu.
Yapılan incelemede, kazanın iniş sırasında kontrol edilmeyen hız ve uçağın uçuş kontrolündeki bir sorundan kaynaklandığı ortaya çıktı.
9 NISAN 2019
Japon Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-35A, Japonya'nın kuzeyi açıklarında Pasifik Okyanusu'na düştü.
Uçak, üç F-35A uçağının daha katıldığı eğitim tatbikatı sırasında kaybolmuştu.
Pilot kazada hayatını kaybetmiş, cesedi aylar sonra bulunmuştu.
28 EYLÜL 2018
ABD ordusuna ait bir F-35B savaş uçağı eğitim uçuşu sırasında düştü.
Kaza, Güney Carolina kıyılarında meydana gelirken, pilot güvenli bir şekilde fırlatma işlemini gerçekleştirmeyi başardı.
Kazanın nedeninin uçuş sırasında motor yakıt borusunun patlamasına neden olan bir üretim hatası olduğu belirlendi.
'GÜVENİLİRLİK VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK SORUNLARI'
ABD Operasyonel Test ve Değerlendirme Direktörü'nün geçen yıl yayınladığı bir rapora göre, F-35 Lockheed Martin savaş uçakları güvenilirlik, bakım ve kullanılabilirlik konusunda devam eden zorluklarla karşı karşıya kalmış, uçaklar görevlere yalnızca %51 oranında hazır hale gelmiş ve hedeflenen %65'lik oranın gerisinde kalmıştır.
Ocak 2024'te yayınlanan raporda, "F-35 filosunun operasyonel uygunluğu, hizmet beklentilerinin ve gereksinimlerinin altında kalmaya devam ediyor" denildi.
Ayrıca F-35'in Operasyonel Gereksinimler Belgesi'nde belirtilen güvenilirlik ve bakım kriterlerini karşılamaya devam etmediği belirtildi.
Benzer şekilde, ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi'nin geçen yıl nisan ayında yayınladığı bir rapora göre, "F-35 filosunu sürdürmenin maliyeti artmaya devam ediyor - 2018'de 1,1 trilyon dolardan 2023'te 1,58 trilyon dolara."
ABD Savunma Bakanlığı'nın "F-35'i başlangıçta tahmin edilenden daha az uçurmayı planladığı, bunun kısmen uçağın güvenilirlik sorunları nedeniyle olduğu" belirtildi.
Raporda, "F-35'in görev kabiliyeti de son 5 yılda düşüş eğiliminde" ifadelerine yer verildi.