Kendimize ya da çevremize baktığımızda birçok insanın bacaklarında örümcek ağına benzer kılcal damar oluşumları görürüz. Vücudun farklı bölgelerinde de ortaya çıkabilen bu oluşumlara örümcek ağı damarları (venleri) deniyor. Genelde görsel olarak rahatsızlık veren örümcek ağı venleri bazen kaşıntı, bacakta huzursuzluk ve yorgunluk hissi de yaratabiliyor. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Semih Barlas çok yaygın görülen bu rahatsızlığı ve tedavi yöntemlerini anlattı.
ÖRÜMCEK AĞI DAMAR NEDİR?
Çok ince yapıda ve cildimize yakın olarak seyreden venlerimiz (toplardamar) bölgenin kan dolaşımında görev üstlenirler. Bunların bir kısmı genişleyebilir ve adeta bir örümcek ağı görüntüsü verebilirler. Bu nedenle de 'spider' / 'örümcek ağı' venler adını alırlar. Vücudumuzun herhangi bir bölgesinde karşımıza çıkabilseler de en sık olarak uyluk dış yanında ve baldır üzerinde görülürler. Bazılarında sadece 1-2 noktada kırmızı, mavi veya mor renkte oluşurken, diğerlerinde bacakta ve vücutta çok sayıda alanda gelişirler.
ÖRÜMCEK AĞI DAMARLAR NEDEN OLUR?
1) Kalıtım
2) Yaşlanma
3) Hamilelik
4) Hormon içeren ilaçlar (örn. doğum kontrol hapları)
5) Yaşam tarzı
ÖRÜMCEK AĞI DAMARLAR NASIL ÖNLENİR?
1) Eğer kilonuz fazla veya obez iseniz, sağlıklı beslenerek kilo vermeye çalışın. Kilo fazlası, bacak venlerinin üzerine binen yükü arttırdığı için örümcek ağı venlerine yol açar.
2) Eğer yaptığınız iş sürekli oturmayı veya aynı pozisyonda uzun süre ayakta kalmayı gerektiriyorsa, saatte bir, 1-2 kez yürümeye çalışın. Eğer bunu yapma şansınız yok ise, ayak parmak uçlarınızda yükselip alçalma hareketini birkaç dakika yapın.
3) Ultraviyole ışınlarının yarattığı cilt harabiyeti, kollajen kaybı ve ciltte incelmeyi doğurur. Bu da spider venleri daha fazla görünür hale getirir. Koruyucu kremler, güneşin yaratacağı hasarı ve cilt kanserini önlemede etkili olduğu kadar, örümcek ağı venlerinin oluşumunu da engelleyebilir.
4) Keyif veya iş için giydiklerinize dikkat edin. Dar giysiler ve yüksek topuklu ayakkabılar, bacaklardaki dolaşımı etkileyebilir. Bedeni veya beli dar kıyafetlerden kaçınmaya çalışın. Alçak topuklu veya düz-ortopedik tabanlı ayakkabılar baldır kaslarınızı daha iyi çalıştıracak ve dolaşımı iyileştirecektir.
5) Bacaklarınızı gün sonunda veya içinde, kalbiniz düzeyine yükseltmeniz, bacaktaki kanın kalbe geri dönüşünü arttıracak, bacak venlerinin üzerine binen yükü de azaltacaktır.
SKLEROTERAPİ (KÖPÜK TEDAVİSİ) NEDİR?
Başta örümcek ağı venler olmak üzere, istenmeyen venlerin içine tıbbi bir maddenin enjekte edilerek bunların büzülüp kapanmasını, ardından da vücut tarafından emilip yok edilmesini sağlayan bir yöntemdir. Bu sorunlu venlerin yapmaya çalıştıkları görevi, yanlarındaki komşu ve sağlıklı venler üstleneceklerdir. İşlem poliklinik şartlarında, herhangi bir anesteziyi gerektirmeksizin gerçekleştirilir ve hemen, güneşten korunmak dışında, normal yaşantıya dönülür.
SKLEROTERAPİ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Klasik skleroterapi: İlacın doğrudan ve saf olarak örümcek ağı veya daha kalın venin içine verilmesidir.
Köpük skleroterapi: Hava veya karbondiyoksit ve oksijen ile karıştırılan ilacın köpük formunu aldıktan sonra, damarın içine verilmesidir. Günümüzde en fazla tercih edilen yöntemdir.
Doppler görüntüleme altında skleroterapi (kimyasal ablasyon): Ciltte net olarak görülebilen damarların yanı sıra, daha derinde oldukları için gözle görülemeyen hasta venler de bulunabilir. Bunların doppler ultrason ile yerleri belirlenir ve bu sayede skleroterapileri gerçekleştirilebilir.
SKLEROTERAPİNİN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?
Skleroterapi, hastaların çoğu için tehlikesiz ve etkili olduğu kanıtlanmış bir tedavi şeklidir. Tedavinin bu konunun uzmanı tarafından yapılması en önemli kuraldır. Bu sayede hangi damara, hangi yöntemle ve ne dozda ilaç yapılacağı da doğru olarak belirlenecektir. Aksi halde, ilacın damar dışına kaçırılması, uygun olmayan doz/içerikte ilaç verilmesi, kapatılan damarın çok uzun sürede yok olması veya geçici/kalıcı cilt hasarını doğurabilir.
SKLEROTERAPİ İÇİN UYGUN BİR ADAY MIYIM?
Bacaklarda ister 1 adet isterse çok sayıda damar görülüyor olsun, bunun bir damar hastalığı olduğunu unutmamak gerekir. Yakınmaların bir kalp damar cerrahisi uzmanı tarafından dinlenmesi, bacağın muayene ve doppler incelemesinin mutlaka yapılması gereklidir. Tüm bunların ardından, bireyin skleroterapiye mi yoksa daha kapsamlı bir damar girişimine mi gereksinimi olduğu belirlenecektir. Hamilelere veya yakın dönemde gebelik düşünenlere skleroterapi uygulanmamalıdır.
İYİLEŞME SÜRECİ NASILDIR?
Skleroterapi sonrasında 10 gün süreyle giydirilecek 'kademeli basınçlı çoraplar', tedavinin başarısını arttırırken, yeni damarların ('matting') görülme olasılığını azaltacaktır. Tedavi sonrasında oluşan lekeler genelde 1.5-3 ay içinde kaybolacaktır. Hekiminizin vereceği bazı kremler, kapanan damarların oluşturduğu lekelerin daha çabuk kaybolmasını sağlayacaktır.
YÜZEYEL LAZER TEDAVİSİ NEDİR?
Örümcek ağı venlerin ortadan kaldırılmasında kullanılan başka bir tedavi şeklidir. Burada, skleroterapinin aksine, damarın içine bir ilaç vererek değil, damara ısı uygulayarak kapatma ve yok etme hedeflenmektedir. Tedavi sonunda, genelde skleroterapi sonrasındaki süreçler gerçekleşecektir.
SKLEROTERAPİNİN LAZER'E ÜSTÜNLÜKLERİ NELERDİR?
1) Lazer'deki amaç, ısı ile damarın yakılmasıdır. Bu nedenle de lazer uygulanırken, cildin bölgesel olarak soğutulması gereklidir. Skleroterapi'de ise, ısı enerjisi kullanılmadığı için, lazer göre çok daha ağrısızdır ve cilt soğutmasını gerektirmez.
2) Skleroterapi ile hemen tüm istenmeyen venler hedeflenebilir. Oysa ki lazer'de 0.5mm'den kalın bir yüzeyel ven yok edilmek istendiğinde ya işlem başarısız olacak veya kalıcı cilt yanığı karşımıza çıkacaktır.
3) Lazer sonrasında, işlem alanında bazen pigment azalması ('hipopigmentasyon') görülebilir.
4) İşlem süresi, skleroterapi'de çok daha kısadır.
5) Skleroterapi ile hastaların %80'inde, 3-4 seansta optimal sonuç alınırken, lazer ile daha fazla seans gerekecektir.
Örümcek ağı venler başta olmak üzere, özellikle bacakta görülen istenmeyen hasta venlerin tedavisinde her iki yöntemde, doğru kullanıldığında mükemmel sonuç verecektir.
Bacaklarda 'ven hastalığı / venöz yetmezlik', hafif (görsel/kozmetik), orta veya şiddetli aşamada olabilir. Bunun saptanması doppler inceleme ile gerçekleştirilebilir. Orta/ileri venöz hastalık tespit edildiğinde, önce alttaki sorunlu, içlerindeki kapakları geri kaçıran ven, 'EndoVenöz Trunkal Ablasyon - EVTA' ile tedavi edilmeli ardından ciltteki örümcek ağı venlerinin tedavisine geçilmelidir. Aksi halde, yok edilen kılcalların yenileri kısa sürede geri geleceklerdir.
Örümcek ağı venlerin tedavisi sonrasında yeniden bu damarların görülüp görülmeyeceği, en sık sorulan sorulardandır. Bunun yanıtı nettir. "Yok edilen damarlar geri dönmezler ama yıllar içinde, aynı bölgede veya farklı alanlarda, yeni örümcek ağı venler ortaya çıkacaktır. Bunun süresi, tamamen kişinin risk faktörleri ve yaşam tarzı ile ilintilidir. Ne kılcal damarları ne de altta yatan damar hastalığını kesinlikle önleyecek hiçbir yöntem yoktur."