Milli Eğitim Bakanlığı tüm okullara eğitim yılı başlangıcından bu yana gönderilen bütçenin 6.2 milyar liraya ulaştığını açıkladı. Bu bütçenin, temizlik ve kırtasiye malzemeleri alımı, küçük onarım gibi masraflar için harcanacağı belirtiliyor. Okula aç gelen, beslenme getiremeyen, kantinden alışveriş yapacak parası olmayan çocuklara uzun ders saatleri boyunca tek bir öğün vermek için bütçe ayrılmıyor.
Türkiye’de her geçen yıl daha fazla çocuk okul yemeğine ihtiyaç duyuyor ve bu ihtiyaç bu kadar acilken geniş kapsamlı okul yemeği programlarının neden bir türlü başlamadığı sorusunun cevabı bilinmiyor!
Eğitim Reformu Girişimi (ERG) tarafından hazırlanan “Okul Yemeği” başlıklı rapora göre Türkiye’de okul yemeği uygulaması bir süredir karar alıcıların gündeminde. 11. Kalkınma Planı’nda (2019-2023), “Dezavantajlı bölgelerden başlayarak okul yemeği uygulamasına geçilecektir” ifadesi yer alıyor. 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda ise “ilkokullarda okul yemeği programına başlanacağı” belirtilmişti. 2021’de düzenlenen 20. Millî Eğitim Şûrası’nda “Okullarda ücretsiz öğle yemeği veya beslenme desteği sağlanmalıdır” kararı alındı. Pilot çalışma olarak Gaziantep, Şanlıurfa ve Hatay illerinde 15 bin 920 öğrenciye her gün beslenme verilmeye başlandı. Ancak tüm çocuklara yönelik okul yemeği programıyla ilgili kamuoyuyla paylaşılan bir takvim yok.
Raporda Türkiye’deki çocukların gıdaya erişim ihtiyacını somutlaştıran üç gösterge bulunduğu belirtilerek, bunlar şöyle sıralanıyor:
- “2020’de TÜİK tarafından, Türkiye’deki çocukların yüzde 33.7’sinin “ciddi maddi yoksun” olduğu paylaşıldı.
TÜİK tarafından hesaplanan gıda fiyat endeksine göre ise 2022’nin ilk sekiz ayında gıda enflasyonu önceki yılın ortalamasına göre yüzde 73.2 arttı. Bu durum, özellikle dar ve orta gelirli hanelerdeki çocuklar için yeterli, sağlıklı, güvenilir ve besleyici gıdaya erişimin zorlaştığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
- Eurostat’ın analizi ise, Türkiye’deki çocukların yüzde 44.3’ünün yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olduğunu gösteriyor.”
EŞİTSİZ VE ADALETSİZ
Raporda Milli Eğitim Bakanlığı Okulöncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 67. maddesine göre, resmi okulöncesi eğitim kurumlarında eğitim ücretsiz olmasına karşın “beslenme, temizlik hizmetleri ve eğitim programının uygulanmasına yönelik eğitim materyalleri” için ücret alınabildiği hatırlatılarak “Örneğin, İstanbul’da resmi bağımsız anaokullarındaki tavan ücret öğrencilere yemek verilmediği durumda 180 TL’yken, verildiği durumda 350 TL’ye kadar çıkabiliyor. ”
AÇLIKLARINI DÜŞÜNMESİNLER
Ekmek ve Gül Derneği’nin yürüttüğü kampanyada ulaşılan kadınlar anlatıyor:
“Okullarda kantin fiyatları uçmuş durumda ve sağlıksız, ancak evde yapmak da çok masraflı. Yine biz işyerinde haftada bir iki et yiyoruz ama evde çoğu zaman bu bile olmuyor. Fabrikada bazı arkadaşlarımız yemekhanede çıkan süt, ayran, meyve gibi besinleri eve götürüp çocuklarının beslenmesine koyuyor.” Bir veli, “En azından okullarda bir öğün devlet tarafından karşılanmalı diyoruz. Fiziksel, sosyoekonomik eşitsizliklerle zaten mücadele ederken öğrenciler, en azından açlıklarını düşünmesin. Derslerini bölen tek şey teneffüs zili olmalı, çocukların karınlarının gurultusu değil” ifadelerini kullandı.
OKUL YEMEĞİ NEDEN ÖNEMLİ?
Gıda güvencesinin olmadığı hanelerdeki çocuklarda, sağlık problemleri ve gelişimsel sorunlar görülme olasılığı diğer çocuklara göre daha yüksek. Ayrıca çocuğun yetersiz beslenmesi, okul için hazırbulunuşluğunu, akademik performansını ve okula devamını da etkiliyor. Üç öğün düzenli yemek yiyebilme durumu, çocuğun iyi olma hali göstergeleri arasında yer alıyor.
TATİLDE DE VERİLİYOR
Dünyanın pek çok ülkesinde öğrencilere ücretsiz okul yemeği veriliyor. Örneğin İngiltere’de yedi yaşına kadar tüm çocuklar ücretsiz okul yemeği yiyor. Yedi yaşından itibaren ise ailenin gelir durumuna göre ihtiyacı olan tüm çocuklara ücretsiz yemek verilmeye devam ediliyor. Ülkede bir süre önce başlayan uygulamaya göre ihtiyacı olan çocuklar, yaz tatilinde de ücretsiz okul yemeğinden yararlanıyor. Bu destek ailelere tatil süresince kupon ya da market çeki olarak veriliyor.