Neruda'nın yeğeni Rodolfo Reyes tarafından yapılan açıklama, dünyada yankı uyandırdı. Resmi görüş, Neruda'nın uzun süredir prostat kanserinden kaynaklanan komplikasyonlar nedeniyle öldüğü yönündeydi, ancak şairin şoförü onlarca yıldır zehirlendiğini savunuyordu.
Çarşamba günü Neruda'nın ölüm nedenine ilişkin bir rapor yayınlayacak olan Kanada, Danimarka ve Şili'den adli tıp uzmanları Reyes'in yorumlarını teyit etmedi.
YÜKSEK MİKTARDA TOKSİK MADDE
Uluslararası adli tıp uzmanları birkaç yıl önce şairin resmi ölüm nedeninin kanser nedeniyle vücudun zayıflaması ve erimesi olduğunu reddetmişlerdi. Ancak o zaman da Neruda'yı neyin öldürdüğünü belirleyemediklerini söylemişlerdi.
Avukat Rodolfo Reyes (Solda)
Associated Press'e verdiği bir mülakatta Reyes, Danimarka ve Kanada laboratuvarlarında yapılan adli tıp testlerinin "insan yaşamıyla bağdaşmayan büyük miktarda Cloristridium botulinum" varlığına işaret ettiğini söyledi. Bu güçlü toksin sinir sisteminde felce ve ölüme neden olabilir.
Reyes bu bilgiyi ilk olarak Pazartesi günü erken saatlerde İspanyol haber ajansı EFE'ye açıkladı.
Amcasının ölümüyle ilgili davada avukat olan Reyes, aynı uzman grubunun 2017 yılında şairin kemiklerinde ve bir azı dişinde toksine dair belirtiler olduğunu söylemesinin ardından hazırlanan adli tıp raporuna erişimi olduğunu söyledi. Reyes, laboratuvar testlerinin toksinin şair hayattayken verildiği sonucuna vardığını söyledi.
SORUŞTURMA KRONOLOJİSİ
Prostat kanseri olan 69 yaşındaki Neruda, Şili'de 11 Eylül 1973'te Başkan Salvador Allende'yi deviren ve General Augusto Pinochet'yi iktidara getiren darbenin ardından yaşanan kaos sırasında ölmüştü.
Darbeci general Augusto Pinochet
Neruda'nın cesedi 2013 yılında ölüm nedeninin belirlenmesi için mezardan çıkarılmış ancak yapılan testlerde kemiklerinde herhangi bir toksik madde ya da zehire rastlanmamıştı. Ailesi ve şoförü daha fazla soruşturma talep etti.
2015 yılında Şili hükümeti Neruda'nın ölümünden "üçüncü bir tarafın sorumlu olmasının kuvvetle muhtemel" olduğunu söyledi. Neruda geçen yıl Pasifik Kıyısı'na bakan evine yeniden gömüldü.
2017 yılında uluslararası bilim insanlarından oluşan bir ekip Neruda'nın kanser ya da yetersiz beslenmeden ölmediğini tespit ederek resmi ölüm nedenini reddetti ancak neden öldüğünü söylemedi.
ÖLÜMÜ
Yazdığı duygulu aşk şiirleriyle tanınan Neruda, Pinochet liderliğindeki darbe sırasında askerlere teslim olmak yerine kendini öldüren, Şili'nin 28. cumhurbaşkanı Salvador Allende'nin arkadaşıydı.
Salvador Allende, Pablo Neruda
Neruda, ordunun yönetime el koyması, arkadaşlarının zulme uğraması ve öldürülmesi nedeniyle travma geçirmişti. Bu sebeple, diktatörlüğe karşı etkili bir ses olabileceği sürgüne gitmeyi planladı.
Ancak planlanan ayrılışından bir gün önce, Şili'nin başkenti Santiago'da kanser ve diğer rahatsızlıkları nedeniyle tedavi gördüğü bir kliniğe ambulansla götürüldü. Neruda resmi olarak 23 Eylül 1973'te orada doğal nedenlerle öldü.
Ancak ölümünde diktatörlüğün parmağı olduğuna dair şüpheler Şili'nin 1990'da demokrasiye dönmesinden sonra da devam etti.