Hayvanların bilinçli canlılar oldukları herkes tarafından bilinen bir gerçek. Ancak pek çok insan, hayvanların anlama ve algılama kabiliyetlerinin insanların çok çok altında olduğunu düşünüyor. Bilim ise sürekli olarak tam tersini söylüyor.
Cambridge Üniversitesindeki davranış bilimi araştırmacıları ise 2020 yılından beri yürüttükleri bir araştırma ile mürekkepbalıklarının aslında tahmin edilenden çok daha zeki olduklarını ortaya çıkardı. Üstelik bu deney için 1970 yılında çocuklar üzerinden yapılan bir deneyden ilham alındı.
Mürekkepbalıkları için “Marshmallow” deneyi hazırlandı
Cambridge Üniversitesi’nden ekolojistlerin, davranış bilimi ve hayvan davranış bilimi uzmanlarının katıldığı bu deneyde 6 mürekkepbalığına dünyaca ünlü Marshmallow deneyi benzeri bir deney hazırlandı. Marshmallow deneyi, okul öncesi dönemdeki çocukların sabretmenin karşılığında ödüllendirildiklerini algılayıp algılamadıklarını ölmek için hazırlanmış bir bilişsel yetenek testi olarak geçiyor. Kısaca bahsetmek gerekirse deneyde çocuklarla birer adet Marshmallow veriliyor ve çocuklara eğer Marshmallow’u yemek için 15 dakika beklerlerse ikinci bir Marshmallow yiyebilecekleri belirtiliyor.
Bu deneyde de benzer bir sistem mürekkepbalıkları için hazırlanıyor. Tabii ki bir mürekkepbalığı ile sağlıklı bir şekilde iletişim kurarak ona beklemesi halinde ödüllendirileceğini anlatamazsınız ancak bunu belli uyarıcılar ile anlamasını sağlayabilirsiniz. Üç şeffaf kapısı olan bir tankın içine yerleştirilen mürekkepbalıkları, en sevdikleri iki yiyecek ile test edildi. Ayrıca bu mürekkepbalıkları, 3 farklı şekli tanıması için özel olarak eğitildi. Mürekkepbalıkları için yuvarlak şekli, hemen açılacak bir kapı demek, üçgen şekli 10 ila 130 saniye arasında açılacak bir kapı demek ve kare şekli ise asla açılmayacak bir kapı demekti.
Hemen açılacak kapının arkasına mürekkepbalıklarının en sevdiği yiyecek olan karides yerleştirilirken beklemeleri gereken kapının arkasına ise daha az sevdikleri kral karidesler yerleştirildi. Deneklerini bir kapıya yaklaşması durumunda diğer kapıdaki yiyecek geri çekiliyordu, yani mürekkepbalığı sadece kapıya doğru yüzerek seçimini yapıyordu.
Deney başladığında 6 mürekkepbalığından bazıları hemen sevdikleri yiyeceğe doğru giderken bazıları ise diğer seçenekleri değerlendirmeye başladı. Yeterince bekleyen mürekkepbalıkları, daha az sevdikleri kral karidesi yedikten sonra daha çok karidesle ödüllendirildiklerini fark ettiler. Daha sonra kapıdaki semboller değişse bile mürekkepbalıkları hangi kapıda beklemeleri gerektiğini öğrendikleri için hızlıca karideslere yüzmek yerine büyük ödülü beklemeye başladı.
Peki bu deney bize ne anlatıyor?
Genellikle pek sosyal olmayan ve avlarını yakalamak için uğraşmayı sevmeyen mürekkepbalıkları, kendilerini koruyabilecek bir savunma mekanizmaları olmadığı için hayatlarının büyük bir çoğunluğunu denizde kamufle olarak geçirir. Buldukları en kısa yoldan yiyeceğe ulaşmayı amaçlayan bu canlılar, aslında o kadar zekiler ki daha büyük bir ödüle ulaşacaklarını bildikleri bir durumda canlarını bile riske atarak beklemeyi seçiyorlar.
Özellikle çocuklar üzerinde yapılan Marshmallow deneyi ile çok benzer sonuçlar sunan bu deney, mürekkepbalıklarının da tıpkı insanlar gibi doğru ve yanlışı, iyi ve kötüyü anlama becerilerinin olduğunu bizlere gösteriyor.