Tarihi savaş uçaklarında bu sorunu çözen mühendislerin sırrı neydi?
Hem mekanik hem de kusursuz zamanlamanın harmanlamasından ortaya çıkan sonucu detaylandırıyoruz.
Tarihsel süreçte başarısız denemeler de oldu.
Birinci Dünya Savaşı’na kadar uçaklara makineli tüfek eklemek büyük bir sorundu. Pilotlar, pervaneyi korumak için silahlarını genellikle kanatlara veya yan tarafa monte ediyordu ama en etkili atış doğrultusu uçağın burun kısmıydı.
Yani pilot, düşman uçağına tam hedef alıp ateş etmek istediğinde silahın doğrudan pervane ile hizalanması gerekiyordu. İşte bu noktada mühendisler, pervaneye çarpmadan mermi sıkmanın bir yolunu bulmak zorundaydı.
İlk başlarda oldukça ilkel çözümler denendi. Fransız Pilot Roland Garros, pervanenin bazı kısımlarına çelik plakalar ekleyerek mermilerin çarptığında yön değiştirmesini sağladı. Bu yöntem de hem merminin isabet oranını düşürüyor hem de pervaneye zarar veriyordu. Çelik plakalar her zaman işe yaramıyor ve bazen mermiler geri sekerek uçağa zarar veriyordu.
Asıl devrim ise Alman Mühendis Anthony Fokker tarafından geliştirilen senkronizasyon mekanizması sayesinde gerçekleşti.
Senkronizasyon mekanizması ile kusursuz zamanlama yapıldı.
Fokker’in geliştirdiği sistem, makineli tüfeği motorun krank miliyle senkronize eden bir mekanizmaydı. Bu sayede makineli tüfek yalnızca pervanenin tam açık olduğu anlarda ateş ediyordu. Motor mili döndükçe, bağlı olduğu özel bir kam mili veya dişli sistemi makineli tüfeğe sinyal gönderiyor ve tetiğin doğru zamanda çekilmesini sağlıyordu. Böylece mermi, pervaneye denk gelmeden hedefe doğru yol alıyordu.
Bu sistem o kadar başarılıydı ki Almanlar Birinci Dünya Savaşı’nda Fokker Eindecker uçaklarıyla hava üstünlüğü sağladı. Kısa süre içinde müttefikler de benzer sistemler geliştirdi ve modern hava savaşlarında pervaneli uçakların önüne makineli tüfek yerleştirmek standart hâle geldi.
Günümüzde kullanılan alternatif sistemler
Günümüzde, klasik pervaneli savaş uçakları neredeyse tamamen jet motorlarına yerini bırakmış olsa da hâlâ bazı askerî ve sivil uçaklarda bu teknolojiye rastlamak mümkün.
Modern uçaklarda ise senkronizasyon sistemleri yerine farklı çözümler geliştirildi. Pervane ile hizalamak yerine, makineli tüfekler doğrudan kanat altına monte edilerek çarpışma riski tamamen ortadan kaldırıldı.
Bir yandan da ateşleme sistemleri tamamen bilgisayar kontrollü hâle getirildi. Yine de bazı nostaljik veya eğitim amaçlı kullanılan pervaneli uçaklar hâlâ senkronizasyon sistemlerini kullanıyor.
İşte tarihin akışını değiştiren teknik detaylardan biri daha!
Kaynaklar: Doughboy Foundation, War History OnlineBir de bu açıdan bakalım: