TCMB'nin Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre, yıllık enflasyon, enerji ve hizmetlerde daha belirgin olmak üzere, tüm ana gruplarda gerilerken, bir önceki ay düşüş sergileyen gıda fiyatları eylül ayında işlenmemiş gıda alt grubu kaynaklı olarak görece yüksek bir artış kaydetti.
İşlenmiş gıda fiyat artışı ise alt grup genelinde ılımlı gerçekleşerek olumlu bir görünüm arz etti.
Enerji fiyatları da bu dönemde ılımlı bir seyir izledi. Temel mal grubu aylık fiyat artışı bir miktar yükselirken, söz konusu gelişmede giyim ve ayakkabı grubu yanında dayanıklı tüketim mallarının etkisi hissedildi.
OKULA DÖNÜŞ ETKİSİ ÖNE ÇIKTI
Hizmet grubunda aylık fiyat artışı gücünü korurken, eylül ayında hizmet enflasyonu üzerinde okula dönüş etkisi öne çıktı.
Ayrıca, bu dönemde sözleşme yenileme oranının yüksek olmasıyla aylık kira enflasyonu güçlü seyrini korudu.
Üretici fiyatları artışı önceki aya kıyasla bir miktar yavaşlarken, yıllık üretici enflasyonu gerileme eğilimini sürdürdü. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle, aylık değişimler B göstergesinde yatay seyrederken diğer göstergelerde bir önceki aya kıyasla bir miktar yükseldi.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış tüketici fiyat artışı bir önceki aya kıyasla yatay seyretti. B endeksinin yıllık değişim oranı 2,64 puan azalarak yüzde 48,23 olurken C endeksinin yıllık değişim oranı 2,46 puan düşüşle yüzde 49,10 olarak gerçekleşti.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, hizmet, enerji, gıda, temel mal ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 0,98, 0,64, 0,50, 0,28 ve 0,19 puan azaldı.
FİYAT ARTIŞLARI İŞLENMİŞ GIDADA YAVAŞLADI
Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, aylık artışlar bir önceki aya kıyasla B göstergesinde yatay seyrederken, C göstergesinde sınırlı bir miktarda yükseldi. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada yavaşlarken, hizmetlerde yatay seyretmiş, temel mallarda ise artış kaydetti.
Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti. Ana eğilime ilişkin medyan enflasyon ve SATRIM gibi alternatif göstergeler de eylül ayında bir miktar yükseldi.
Hizmet fiyatları eylül ayında yüzde 4,90 artarken, grup yıllık enflasyonu 4,91 puan gerileyerek yüzde 72,92 olarak gerçekleşti.
Rapora göre, yıllık enflasyon ulaştırmada daha belirgin olmak üzere yüksek bazın da etkisiyle tüm alt gruplarda geriledi.
Aylık bazdaki yüksek artışta, kira, ulaştırma ve eğitim hizmetleri belirleyici olurken, kira aylık enflasyonu eylül ayında sözleşme yenileme oranının yüksek seyretmesinin de etkisiyle yüzde 7,62 ile güçlü seyretti. Yıllık kira enflasyonu ise 3,83 puan düşüşle yüzde 117,43'e geriledi.
AYLIK ENFLASYONA OKUL SERVİS ÜCRETLERİ ETKİSİ
Yüzde 6,89 olan ulaştırma hizmetleri aylık enflasyonunda büyük ölçüde okul servis ücretlerinin etkisi hissedildi.
Bu dönemde, bir önceki aya kıyasla güçlenen diğer hizmetler alt grubunda (yüzde 5,47) üniversite ücretlerinin sarkan etkisiyle eğitim hizmetleri (yüzde 14,21) öne çıktı.
Lokanta otel aylık enflasyonu bir önceki aya kıyasla bir miktar yükselirken, bu gelişmede konaklama grubu tarafında üniversitelerin açılmasına istinaden yurt ücretlerindeki artışlar belirleyici oldu.
Diğer taraftan, bu dönemde haberleşme aylık enflasyonu düşük bir seviyede görece yatay seyretti.
Eylül ayında, temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,65 puan gerileyerek yüzde 28,26 oldu. Yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda artarken, diğer alt gruplarda geriledi.
Dayanıklı mal (altın hariç) alt grubunda yıllık enflasyon yüzde 22,77’ye düşerken, aylık fiyat artışı yüzde 1,82 ile bir önceki aya göre bir miktar yükseldi.
Bu dönemde fiyatlar, beyaz eşya ve otomobil kalemlerinde sırasıyla yüzde 3,81 ve 2,66 artarken mobilyada yüzde 0,74 ve diğer elektrikli ve elektriksiz ev aletlerinde yüzde 0,33 geriledi.
GİYİM VE AYAKKABI FİYATLARINDA YÜZDE 3,63 ARTIŞ
Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar sezon geçişine de bağlı olarak yüzde 3,63 artış kaydetti. Diğer temel mallar alt grubu fiyatları ise yüzde 1,43 ile bir önceki aya benzer oranda yükseldi.
Rapora göre, enerji fiyatları eylül ayında yüzde 0,44 artarken, grup yıllık enflasyonu 5,51 puan düşerek yüzde 62,94 oldu. Uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin katkısıyla akaryakıt fiyatları aylık bazda yüzde 1,58 geriledi.
Buna karşılık tüp gaz ve katı yakıt fiyatları aylık bazda sırasıyla yüzde 7,25 ve yüzde 2,65 arttı.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları eylül ayında yüzde 2,48 artış kaydederken, yıllık enflasyon 1,16 puan düşerek yüzde 43,72 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 1,59 puan yükselerek yüzde 43,34 oranında gerçekleşirken, işlenmiş gıda grubunda 3,61 puan gerileyerek yüzde 44,05 olarak gerçekleşti. Bu dönemde, işlenmemiş gıda grubunda taze meyve ve sebze fiyatları yüzde 6,74 ile sebze öncülüğünde yükselirken, diğer işlenmemiş gıda grubunda yumurta fiyatları artışı yüzde 34,25 ile dikkati çekti. İşlenmiş gıda grubu fiyatları ise yüzde 1,59 yükselirken, alt kalemler bazında görece ılımlı fiyat artışları izlendi.
Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları eylül ayında yüzde 4,16 yükseldi. Önceki iki ay maktu vergi güncellemesi kaynaklı olarak fiyatı yükselen tütün ürünlerinde, eylül ayında ise firma kaynaklı fiyat artışları gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyatları eylül ayında yüzde 1,37 artarken, yıllık enflasyon yüksek bazın etkisiyle 2,66 puan düşerek yüzde 33,09’a geriledi.
Bu dönemde ana sanayi grupları itibarıyla, sermaye malı grubundaki fiyat artışı yüzde 1,89 olurken, ara malı (yüzde 1,27) ve enerji (yüzde 0,45) manşet oranı sınırlayan gruplar olarak öne çıktı.
Sektörler bazında incelendiğinde, tütün ürünleri, kömür ve linyit, metal cevherleri, diğer mamul eşyalar, basım ve kayıt hizmetleri, içecekler, motorlu kara taşıtları ile deri ve ilgili ürünler fiyat artışları ile öne çıkan alt gruplar oldu.