Balinalar ve balina familyasından olan yunuslar denizde çok fazla hareket eden ve yön bulma konusunda da usta olan canlılarlar. Bu yüzden kıyıya vuran balinalar şaşırtıcıdır. Mesela geçen yıl Tasmanya’daki bir koyda 230 uzun yüzgeçli pilot balina karaya vurmuş ve bunlardan sadece otuz tanesi kurtarılabilmişti. Birçok balina türü sosyal gruplar içinde sıkı bağlarla yaşadığı için araştırmacılar tek bir hayvanın yönünü şaşırmasının, tüm grubun sığ sulara sürüklenmesi için yeterli olabileceğini düşünüyorlar. Fakat farklı türlere ait yalnız yaşayan balinalar da karaya vuruyor. Peki bu hayvanlar yönlerini niçin şaşırıyorlar? Bu soru için aslında birçok açıklama var. Mesela su altındaki gürültüler, balıkçılık, iklime bağlı değişimler ve dünyanın manyetik alanını değiştiren güneş rüzgârları gibi. İskoç bir araştırma ekibi, bu hayvanların demans hastalığına da yakalanabildiklerini buldu.
ORTAK ÖZELLİĞE SAHİP
Araştırmacı Marissa Vacher ve ekibi, kıyıya vuran yunuslarda Alzheimer için tipik değişimler belirledi. Bunlardan biri beyaz gagalı yunus, diğeri uzun yüzgeçli pilot balina ve üçüncüsü ise Afalina yunusu. Araştırma çerçevesinde İskoç kıyılarına vuran 22 dişli balinanın incelenmesi sonucunda üç yaşlı hayvanın beyninde, Alzheimer için tipik olan değişimler görüldü. Araştırmacılar, bu deniz canlılarında Alzheimer türü değişimlerin meydana gelmesini insanlarla ortak bir özelliğe sahip olmalarıyla ilişkilendiriyor. Diğer bir olasılıkla da bazı türlerin yiyecek bulabilmek için daha derinlere dalmaları olabilir. Çünkü zaman zaman düşük oksijenli seviyelerde bulunmak, beyinde hasar bırakabiliyor.
* Alzheimer’s diesase-like neuropathology in three species of oceanic dolphin, European
* Journal of Neuroscience, 13.12.2022.