Garip bir çağda yaşıyoruz. Tıpta yaşanan gelişmeler sayesinde fiziksel hastalıklarla çok daha kolay mücadele ediyoruz ama konu psikolojimiz olunca maalesef her zaman hızlı bir iyileşme ile karşılaşamıyoruz. Bir tür psikolojik rahatsızlık olan majör depresyon pek çok kişiye göre çağımızın en yaygın sorunlarından bir tanesi ancak kişi kendi kendine böyle bir teşhis koymamalı çünkü tanı için bazı şartlar var.
Majör depresyon bazen kişide bir travma sonrası ortaya çıkıyor, bazen ise süregelen olaylar neticesinde kişi bu rahatsızlığa sahip duruma geliyor. Oluşum ve ortaya çıkış nedenlerine göre depresyonun bazı alt türleri var ve buna göre uzmanlar tarafından uygun bir tedavi yöntemi izleniyor. Çözümsüz bir rahatsızlık olmayan majör depresyon nedir, belirtileri nelerdir gelin yakından bakalım ve tedavi yöntemlerinden bazılarını görelim.
Önce durumu tanıyalım, majör depresyon nedir?
Majör depresif bozukluk ve klinik depresyon olarak da adlandırılan majör depresyon, en temel haliyle kişinin hayattan keyif alma yeteneğini kaybetmesi olarak tanımlanabilir. Majör depresyon sırasında kişi bir tür duygusal çöküş yaşar, günlük faaliyetlere karşı bile isteksizlik görülür ve beslenme alışkanlıkları, uyku düzeni gibi rutinlerde bozulmalar meydana gelir.
Majör depresyon olarak tanımlanan birkaç farklı tür var:
Peripartum depresyonuPsikotik depresyonMevsimsel depresyonMelankolik depresyonPremenstrüel dismorfik bozuklukPeripartum depresyonu:
Doğum sonrası depresyon olarak da adlandırılan peripartum depresyonu, kadınlarda doğum sonrası hormon değişimi ve bebeğin gelmesi ile birlikte artan sorumluluk yükü nedeniyle oluşan depresyon türüdür. Doğumdan sonraki birkaç haftada görülür ve birkaç ay sürebilir.
Psikotik depresyon:
Psikotik depresyon için majör depresyonun normal kabul edilen belirtilerine ek olarak görülen semptomlar diyebiliriz. Halüsinasyon görmek ve duymak, sanrılara kapılmak, paranoyaya varan aşırı şüpheli yaklaşım psikotik depresyon semptomları arasındadır.
Mevsimsel depresyon:
Majör depresyon türleri arasında belki de en masumu mevsimsel depresyondur. Adı üzerinde, mevsim geçişlerinde yaşanan duygu değişimlerini ifade eder. Güneş ışığının azaldığı sonbahar ve kış mevsimlerinde daha sık görülmektedir.
Melankolik depresyon:
Melankolik depresyon, majör depresyon ile girilen duygusal çöküş durumunun kişinin tüm hayatını kaplamasını ifade eder. Melankolik depresyon yaşayan bir kişi hayatın olağan akışındaki aktivitelere karşı bile isteksizdir, kendini çok üzgün hisseder ve içine kapanık davranışlar sergiler.
Premenstrüel dismorfik bozukluk:
Premenstrüel dismorfik bozukluk, kadınlar arasında en yaygın görülen depresyon türüdür çünkü regl döneminde ortaya çıkar ve bazen birkaç hafta sürebilir. Bu süreçte iştah artışı, bitkinlik, gereksiz sinirlilik hali görülebilir.
Majör depresyon ve depresyon farklı nedir?
Aslında türlerini bir kenara bırakırsak majör depresyon ve depresyon aynı şeydir, halk arasında kısaca depresyon diyoruz. Fakat bir farktan bahsetmek gerekirse kronik depresyonu ve majör depresyonu birbirinden ayırabiliriz. Aralarındaki en temel fark kronik depresyon semptomlarının yoğunluğunun daha az olmasıdır.
Genel bir tanım yapmak gerekirse kronik depresyona sahip kişiler ne yapalım hayat böyle der ve bir şeylerin çözülebileceğine inanmaz. En az iki yıl süren isteksizlik hali depresyonun kronik hale geldiğini gösterir. Majör depresyon semptomları çok daha şiddetli olabilir. Belirtilerin şiddeti nedeniyle majör depresyon kişinin çevresi tarafından kolayca fark edilebilirken kronik depresyon kendini uzun süre gizleyebilir.
Hastalığın işaretlerini veren majör depresyon belirtileri nelerdir?
Sürekli bitkin hissetmeSürekli değersiz hissetmeSürekli suçlu hissetmeUyuyamama ya da aşırı uyumaGünlük aktivitelere karşı ilgisizlik ve zevk alamamaYavaş düşünme ve yavaş hareket etmeDinlenememeÖlüm ve intihar gibi düşüncelerin sürekli hale gelmesiKonsantrasyon bozukluklarıKararsızlıkAnormal kilo alma ya da kilo vermeGenel olarak majör depresyon hastalığına sahip kişilerde görülen en yaygın belirtilerden bazıları bu şekilde. Elbette bu belirtilerin görüldüğü herkes majör depresyona sahiptir demek değil. Bazen kısa süreli de olsa bu belirtiler herkeste görülebilir. İki haftadan uzun sürmesi ise ciddiye alınması gereken bir belirti olabilir.
Kadınlarda ve erkeklerde majör depresyonun farklı etkileri olabilir:
Kadınlarda regl dönemi, gebelik, doğum ve menopoz gibi hormon dengesini ve dolayısıyla psikolojiyi etkileyen özel faktörler olduğu için erkeklere göre majör depresyon riski iki kat fazladır. Erkeklerde depresyon belirtisi genel olarak aşırı sinirlilik ya da aileden uzaklaşma şeklinde görüldüğü için fark edilmesi biraz zor olur. Kadınlardan farklı olarak erkeklerde depresyon belirtisi olarak sindirim sistemi sorunları, baş ağrısı ve sırt ağrısı da görülebilir. Tedavi yöntemleri ise benzerdir.
Peki, majör depresyon nasıl tedavi edilir?
Psikoterapiİlaç tedavisiElektrokonvülsif tedaviPsikoterapi:
Eğer söz konusu olan hafif ve orta seviye bir majör depresyonsa kişiye uygulanacak ilk tedavi yöntemi psikoterapidir. Bu yöntemde telkin yoluyla kişinin olumsuz durumlara karşı sergilediği davranışları değiştirmek hedeflenir ve depresyona neden olan durumlara karşı kişinin nasıl başa çıkacağı öğretilmeye çalışılır.
İlaç tedavisi:
Psikoterapi ile birlikte de uygulanabilen bir tedavi yöntemi ilaç tedavisidir. Eğer depresyona kişinin beyin kimyasındaki durumlar neden oluyorsa ilaç ile bu yapı değiştirilmeye çalışılır. Antidepresan olarak adlandırılan bu ilaçlar haftalar, aylar sonra etki gösterebilir. İlaçlar doktorun tavsiyesine göre alınır ve gerekirse ilaç değişimi ya da doz güncellemesi yapılabilir.
Elektrokonvülsif tedavi:
Biraz korkutucu bir yöntem olsa bile yalnızca çok şiddetli majör depresyon durumlarında kullanılan elektrokonvülsif tedavi yönteminde hastanın beyninden elektrik akımı geçirilir. Uygulanmak istenen son tedavi yöntemidir ama çok etkilidir.
Majör depresyonla kendi kendinize başa çıkmanız da mümkün:
Özellikle hafif ve orta seviye majör depresyon durumlarında kişi bu durumla kendi kendine başa çıkabilir. Mesela işe daha sağlıklı şeyler tüketmekle ve alkolü sınırlandırmakla başlayabilirsiniz. Günlük yapacağınız hafif de olsa düzenli egzersizin olumlu etkileri yüksek olacaktır. Yoga ve meditasyon gibi zihninizi dinlendiren egzersizler de majör depresyonla başa çıkma gücünüzü arttıracaktır.
Ne zaman bir uzmana gitmek gerekiyor?
Ölüm, taciz, ayrılık, sosyal izolasyon, sosyal değişiklikler, iletişim sorunları gibi travma etkisi yaratan durumlarda en yakın zamanda bir uzmandan yardım almanız tavsiye edilmektedir. Fakat günlük hayatın yükü altında ezildiğiniz için oluşan duygusal çöküntülerde depresyon belirtilerinin en az iki hafta boyunca sürmesini bekleyin. Çünkü bazen ufak şeyler canımızı sıkabilir, normaldir. İç mücadele azminizin sınırlarını keşfetmeye çalışın.