Mayıs ayında enflasyon yüzde 3,37, beş aylık enflasyon yüzde 22,72 olarak açıklandı. Beklenti anketindeki tahminler baz alındığında enflasyon haziranda yüzde 2,56 olacak. Bu verilere göre 6 aylık enflasyon yüzde 25'e yaklaşacak. Haziran ayı enflasyon rakamları temmuzun ilk haftasında belli olacak.
EMEKLİ MAAŞ ZAMMI NE KADAR OLACAK?
Emekli maaşları, 6 aylık enflasyon oranında zamlanıyor. Mayıs ayı itibarıyla işçi emeklisinin maaş zammı şimdiden yüzde 22,72 oldu. Piyasa katılımcıları anketindeki veriler baz alındığında, temmuzda emekli maaşlarına yaklaşık yüzde 25 civarında zam yapılacak.
Zam oranının kök maaşa mı yoksa en düşük emekli maaşına mı uygulanacağı merak ediliyor. 6 aylık enflasyondan kaynaklanan zam oranı normal koşullarda kök maaşa uygulanıyor. Kök maaşlar enflasyon ile artmasına rağmen en düşük maaşın altında kalıyorsa, emekli en düşük emekli maaşını alıyor. Emeklilerin kazançlarına göre hesaplanan net tutarı gösteren kök maaş, emekli maaşının ham hali anlamına geliyor.
KÖK MAAŞ VE EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI KARMAŞASI
İlk emekli olunduğunda bağlanan maaş, kök maaş. Sonrasında emekliler, ocak ve temmuz olmak üzere senede iki kere maaşlarını, geçmiş 6 aylık dönemlerdeki enflasyona göre zamlı alıyor. Bu şekilde kök maaş da artıyor. Örneğin, emekli olduğunuzda 10 bin lira aylık bağlandıysa ve ocak ayında yüzde 25 zam aldıysanız maaşınız 12.500 liraya, temmuz ayında da yine yüzde 25 zam yapıldığında maaşınız 15.625 liraya çıkıyor. Bu sizin kök maaşınız. Her yıl da böyle kök maaş enflasyona göre artıyor.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI 7 KERE ARTIRILDI
Aslında kök maaş konusu en düşük emekli aylığının artırılması ile gündeme geldi. 2018’in sonunda yapılan düzenleme ile en düşük emekli aylığı 1.000 liraya çıkartıldı ve 2019 başından itibaren düşük emekli aylığı alanların maaşları bin liraya tamamlandı. Ardından 2020 yılında koronavirüs salgının etkilerini azaltmak için en düşük emekli aylığı 1.500 liraya çıkartıldı. 2022’nin Ocak ayında en düşük emekli aylığı 2.500 liraya, Temmuz ayında ise 3.500 liraya yükseltildi. Ardından 2023’ün Ocak ayında en düşük aylık 5.500 liraya, Nisan ayında ise 7.500 liraya, 2024’ün Ocak ayında da 10.000 liraya çıkartıldı. Son 5 yılda en düşük emekli aylığı 7 kere artırılmış oldu. İşte bundan sonra da kafalar karıştı ve en düşük emekli aylığı alanlar asıl maaşlarını, yani kök maaşlarının ne olduğunu unuttular.
ARADAKİ FARKI HAZİNE ÖDÜYOR
En düşük emekli aylığının artırılması ile ilgili önemli bir husus daha var. Kök maaş ile artan en düşük emekli aylığı arasındaki farkı SGK değil, Hazine ve Maliye Bakanlığı karşılıyor. Bu sene başında en düşük emekli aylığı 7.500 liradan 10.000 liraya çıkartıldı ya; işte aradaki 2.500 liralık fark, maaş olarak SGK’dan ödenmiyor, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ödeniyor.
ARADAKİ FARK KAFALARI KARIŞTIRIYOR
Kök maaş konusunda kafa karışıklığının asıl nedenine de değineyim. Ocak ve temmuz olmak üzere senede iki kere enflasyon oranında yapılan zamlar, en düşük emekli aylığına değil, kök maaşa yapılıyor. Yapılan zamma rağmen maaş, en düşük emekli aylığının altında kalıyorsa, emekliye en düşük aylık ödeniyor, aradaki farkı da Hazine ve Maliye Bakanlığı tamamlıyor. Son 5 yıldır, bir taraftan enflasyon oranında zam yapılırken, diğer taraftan en düşük emekli aylığı da artırıldığı için emeklilerin maaş konusunda kafası karışıyor.
EN DÜŞÜK EMEKLİ AYLIĞI
Bugün için en düşük emekli aylığı 10.000 lira. Diyelim ki, bu yılın Ocak-Haziran enflasyonu açıklandı ve emeklilerin zam oranı yüzde 25 olarak belirlendi. Yine diyelim ki, kök maaşınız 8.500 lira ama 10.000 liradan düşük aylık olamayacağı için 10.000 lira alıyorsunuz. Yüzde 25’lik zam 10.000 lira üzerinden uygulanmayacak; 8.500 lira üzerinden uygulanacak ve zamlı maaşınız 10.625 lira olacak. Eğer en düşük emekli aylığı temmuz ayında artırılmazsa, temmuzda elinize 10.625 lira geçecek. Temmuz ayında en düşük emekli aylığı artırıldı ve 12.500 liraya çıkartıldığını varsayalım. O zaman da temmuzda elinize 12.500 lira geçecek.