Irak Meclisi'nin, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) faaliyet gösteren uluslararası petrol şirketlerine yapılacak ödemeleri artırma yönündeki planı onaylaması, Türkiye'ye petrol ihracatının yeniden başlamasına yönelik önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Irak Meclisi, 2 Şubat'ta, IKBY'deki uluslararası petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini sübvanse etmek amacıyla belirlenen bütçe yasasındaki değişiklikleri onayladı. Bu kapsamda, bölgede çıkarılan her varil petrolün çıkarılma ve taşınma maliyeti 16 dolar olarak belirlendi.
IKBY daha önce 7,9 dolar olarak sunulan teklifi düşük bularak reddetmişti.
Mutabakatın ardından, gözler, maliyet konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle faaliyete geçmesi ertelenen Irak-Türkiye petrol boru hattına çevrildi. Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani'nin, 4 Şubat'ta yaptığı açıklamada, IKBY petrolünün Irak Petrol Pazarlama Şirketi'ne (SOMO) teslim edileceğini ve petrolün Ceyhan Limanı'ndan ihraç edilmesi için Türkiye ile gerekli prosedürlerin yürütüldüğünü belirtmesinin ardından hattın faaliyetlere başlayacağı yönündeki beklentiler güçlendi.
İHRACATININ DURMASI BÖLGEDE 23 MİLYAR DOLAR ZARARA YOL AÇTI
Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin, Türkiye ile Irak arasındaki petrol ihracatına ilişkin verdiği kararın ardından 25 Mart 2023'te Irak'tan Ceyhan Limanı'na petrol akışı durmuştu. Ayrıca, aynı yıl 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler de hattın kullanımını olumsuz etkilemişti.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, geçen yıl nisanda yaptığı açıklamada, Irak-Türkiye boru hattında yaşanan sıkıntıların sorumlusunun Türkiye olmadığını ve hattın 4 Ekim 2023 itibarıyla çalışmaya hazır olduğunu ancak Kuzey Irak yönetimi ile merkezi hükümet arasındaki anlaşmazlıkların hattın faaliyete geçmesini engellediğini belirtmişti.
Irak'tan Türkiye'ye petrol ihracatının durmasının bölgede 23 milyar dolar zarara yol açtığı belirtiliyor.
"BÜTÇE YASASINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER TÜRKİYE'YE PETROL İHRACATININ YENİDEN BAŞLAMASI YÖNÜNDE ÖNEMLİ BİR ADIM"
Avrupa Enerji Güvenliği İnisiyatifi Murahhas Üyesi Alberic Mongrenier, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Bağdat'ın ülkenin kuzeyindeki uluslararası petrol şirketlerine ödenecek miktarı revize etmesinin, Irak petrolünün Türkiye üzerinden yeniden sevkiyatı için önemli bir adım olduğunu söyledi.
Mongrenier, Irak hükümeti ve IKBY'nin hala bazı konularda anlaşması gerektiğinin altını çizerek, şöyle devam etti:
"Varılan nokta, anlaşmazlığın çözülmesi ve Türkiye'ye petrol ihracatının yeniden başlaması yönünde önemli bir adım. Ancak merkezi hükümet ile IKBY, bölgenin petrol üretim ve taşıma maliyetlerinin değerlendirilmesinde bağımsız bir danışman tutulması konusunda anlaşmaya varmalı çünkü bu durum, ilerleyen süreçte bazı gerginliklere yol açabilir. Yine de ihracatın yaklaşık iki yıl sonra yeniden başlaması göz önünde bulundurulduğunda, her iki taraf da anlaşmanın başarıya ulaşması için elinden geleni yapacaktır."
Mongrenier, IKBY'nin gelirlerinin büyük kısmını petrolden sağladığını anımsatarak, "İhracatın yeniden başlaması, bölgedeki ekonomik baskıyı önemli ölçüde hafifletecek ve genel olarak Irak'a fayda sağlayacaktır. İlerleyen dönemde maliyet oranı konusunda sürtüşmeler yaşanabilir ancak belirlenen 16 dolarlık taşıma ve üretim maliyeti önceki oranın neredeyse iki katı olduğu için umarız uygulanabilir bir anlaşma olacaktır." dedi.
Uzlaşmanın Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) açısından olumsuz sonuçlar yaratabileceğini belirten Mongrenier, bu durumun Irak'ın üretim kesintilerine uymasını daha da zorlaştırabileceğini de sözlerine ekledi.
ANKARA-BAĞDAT DİYALOĞU İYİLEŞEBİLİR
İtalya'daki Ricerche Industriali ed Energetiche'de (RIE) enerji jeopolitiği ve piyasaları alanında araştırma görevlisi Francesco Sassi de Türkiye'ye petrol akışının yeniden başlaması halinde Ankara ile Bağdat arasındaki diyaloğun iyi yönde gelişeceğini söyledi.
Sassi, anlaşmanın bu yıl seçime hazırlanan Irak'ın petrol ihracatını optimize etme sürecinde kritik bir rol oynadığını vurgulayarak, "Irak'ın ekonomisinin, petrol rezervlerinin daha verimli ve şeffaf bir şekilde yönetilmesi yoluyla istikrara kavuşturulması, ABD ile küresel güçler arasında artan korumacı yaklaşım ve gümrük savaşları nedeniyle petrol fiyatlarının yüksek volatilite gösterdiği bu dönemde önemli bir adım." diye konuştu.
Ayrıca Türkiye'ye yönelik petrol ihracatının yeniden başlaması durumunda iki ülke arasındaki ilişkinin olumlu etkileneceğini anlatan Sassi, "Türkiye'ye petrol akışının yeniden başlaması, Suriye'deki rejim değişikliği sonucunda gerilen Ankara-Bağdat diyaloğunun iyileşmesine katkı sağlayabilir." değerlendirmesinde bulundu.