Kahramanmaraş’taki 29 bin esnaf depremden ağır hasar alırken, geride kalanlar ayakta kalmak için, göç edenlerin dönmesine umut bağladı. 750 bin olan kent merkezi nüfusu depremlerden sonra 100 bine kadar düştü. Esnaf, yemek yapan yardım kuruluşları da dahil herkesin Kahramanmaraş’taki esnaftan alışveriş yapmasını istedi.
İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği’nin organizasyonuyla gittiğimiz kentte inşaattan yeme-içmeye, metal mutfak eşyalarından kuyumculuğa kadar normal hayata dönebilmek için hazırlıklar yapmaya çalışan esnafın sorunlarını dinledik.
"TOPARLANMAK ZOR"
Dulkadiroğlu ilçesinde yer alan tarihi Maraş Çarşısı’nda 495 dükkân yavaş yavaş kepenk açmaya başlamış. Tarihi Maraş Çarşıları bünyesinde yer alan Semerciler Çarşısı’nda depremin üzerinden 43 gün geçmesine rağmen işyerini açan esnaf sayısı iki elin parmaklarını geçmiyor. Çoğu esnafın ya hayatını kaybettiği ya da şehri terk ettiği kentte dükkânını açanlar da hasar gören ürünlerini tamir etme, rafları tekrar düzeltme telaşında.
Semerciler Çarşısı’nın 30 yıllık ustalarından deri ve çarık imalatçısı Hakan Kopar, “Atölyemiz çöktü, mallarımızı kurtarmaya çalışıyoruz. Depremden önce turist geliyordu. Şimdi deprem olmuş kim gelir buralara. Buradan göç edenlerin tekrardan gelmesini istiyoruz” diyor.
Lömen Semerci’nin sahibi Ali Özen de yaşama tutunmak için işyerini açmak durumunda kaldıklarını vurgulayarak “Toparlanmak çok zor. Gidenler artık gelmez. Burası şehrin en hareketli yeriydi. Eski günlere dönmek çok zor. Semercilik mesleği zaten zor günler yaşıyordu, artık bitti” ifadelerini kullanıyor.
Dövbak Bakırcılık’ın sahibi Orhan Kavasoğlu, “Bir bakırcı ustasının yetişmesi 20-30 yılı alıyor. Ölenlerin yerini doldurmak çok zor. İçeride aletlerimiz, ürünlerimiz hasar aldı. Bu işe devam etmek istiyoruz” diyor.
"MARKETE RUHSAT VERİLMESİN"
Akdeniz Baharat’ın sahibi İbrahim Taşdemir, “İş yok. AFAD görevlileri, polisler ve yardım gönüllüleri giderken destek olmak amacıyla alışveriş yapıyorlar. Yerli halk yok” diye konuştu.
Sanayi ve ticaret alanlarının da yüzde 95’inin büyük hasar aldığı kentte sektörlerinin sorunları ise şöyle sıralanıyor:
Maraş’ın üçte biri yıkıldı. Yeni konutlar için inşaat malzemesi Kahramanmaraş’tan alınmalı, istihdam buradan sağlanmalı. Toptancılar sitesindeki 160-170 dükkânın hepsi çöktü. Yıkılanların 98’inin sigortası yok. Toptancı esnafına yer tahsis edilmeli. Bölgede açılması planlanan üç harfli mağazalara ruhsat verilmesin.20 bine yakın çalışanı olan metal mutfak eşyaları sektörü Türkiye üretiminin yüzde 70’ini yapıyordu. 200’ün üzerinde üreticiden şu an sadece 7 tane firma çalışabilir halde.10 bin istihdamı olan kuyumculuk sektörü de zorda. 700 kuyumcu atölyesi, üretimini durdurdu. Toplamda 50 kilogramlık altının kayıp olduğu tahmin ediliyor.DEPREM KALİFİYE İŞGÜCÜNÜ DE VURDU
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca hazırlanan “2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu” bölgede büyük bir istihdam problemi yaşandığını gözler önüne serdi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 11 ilde 8 bin 599 firmayla görüştü. Bu görüşmelere göre, sanayi tesislerinde bina ve makine-teçhizat bağlamında ciddi bir problem bulunmazken esas sorunun insan kaynağında yaşanması bekleniyor.
Firmaların, bu konuda sorunlar yaşayacağı ve bu durumun da üretim süreçlerini etkileyeceği değerlendiriliyor. Bu sebeple işgücü kaybına ve ihtiyacına yönelik kapsamlı çalışma yapılması gerekiyor. Raporda bu durumun aşılması için bölgeye ek destekler talep edildi.