Osmanlı dönemine dayanan tarihi ile “kaçın kurası”nın altında yatanları öğrenince “Nereden nereye!” diyeceksiniz.
Günümüzün “tertip” kelimesi bakın o zaman neymiş?
Her şey Kura Kanunu ile başlıyor.
1846’da Osmanlı İmparatorluğu’nda zorunluk askerlik sistemine geçişi sağlayan Kura Kanunu ile askerlik hizmetine alınacak kişiler için kura çekilişi yapılıyordu. Kura sistemi, rastgele seçim esasına dayanıyordu ve askerlik yükümlülüğünün adil şekilde dağıtılması amaçlanıyordu.
Düzenleme ilk başta sadece Müslüman erkekleri kapsasa da 1876’da yapılan değişiklikler ile gayrimüslimler de dahil edildi. Kanunun asıl amacı Osmanlı ordusunun düzenli asker ihtiyacını karşılamak ve askerlik hizmetini zorunlu hâle getirmekti.
Deyimle alakasına gelelim.
Kura ile askere alınan erler için “Hangi kuradansın?” cümleleri kuruluyordu. Şimdiki “Kaçıncı tertipsin?” gibi düşünebilirsiniz. Kurası çıkmak ise asker olmak demekti.
Günümüzde kaçın kurası “Kolay kolay aldanmayacak kadar görmüş geçirmiş kimse, uyanık olan” kişiler için kullanılsa da o dönemlerde tamamıyla kura ile askerlik için kullanılıyordu.
E bir de her kelimenin halk ağzında değişe değişe bugünlere de geldiğini düşünürsek kim bilir bilmediğimiz daha ne kelimeler geçti de biz şu an “kaçın kurası” deyimini kullanıyoruz.
Belirtelim ki bu açıklama bir tahminden ibaret. Birçok deyimde olduğu gibi bu deyimde de halk söylemleri olduğu görülüyor.
Kaynaklar: Kubbealtı Lugatı, Dergi ParkDeyimlerle alakalı diğer içeriklerimiz: