Isırgan otuna dokunduğunuz anda, cildinizde bir yanma, kaşıntı veya uyuşma hissi yaşadığınız oldu mu?
Sanki küçük iğne batmış gibi aniden hissettiğiniz bu rahatsızlık, birçok kişinin bu bitkiyle yaşadığı ortak bir deneyim.
Peki, yanma hissi nasıl oluşuyor?
Isırgan otunun yapraklarında ve gövdesinde bulunan içi boş tüp şeklindeki ince tüyler, bu sorunun cevabını veriyor. Tüylerin uçları camsı yapıdadır ve hafif bir dokunuşla bile kırılarak içlerindeki kimyasal maddeleri derimize enjekte ederler.
Bu kimyasal maddeler arasında formik asit, histamin, asetilkolin ve serotonin bulunur. Formik asit, karıncalarda da bulunan ve ciltte tahrişe neden olan bir maddedir.
Histamin, bağışıklık sistemimizin bir parçası olarak görev yapar ve iltihaplanma sürecini hızlandırır. Asetilkolin ve serotonin ise sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan nörotransmiterlerdir.
Vücudumuz bu kimyasallara nasıl tepki veriyor?
Isırgan otunun tüyleri cildimize battığında, içlerindeki kimyasal maddeler hızla derimize geçer. Formik asit ciltte tahrişe ve acıya neden olurken histamin bölgesel iltihaplanma ve kızarıklık oluşturur.
Asetilkolin ve serotonin ise sinir hücreleri arasındaki iletişimi etkileyerek uyuşma ve kaşıntıya yol açar. Bu maddeler, derimizdeki sinir uçlarına etki ederek acı ve kaşıntı hissine neden olur.
Isırgan otunun tüyleri, bitkinin kendini savunma mekanizması olarak da işlev görür. Bitki tüylerinin bu yapısı, aynı zamanda ısırgan otunun hayatta kalma stratejisinin bir parçasıdır.
Tüyler, bitkinin su kaybını azaltmasına, ışık ve rüzgâr gibi çevresel etkenlerden korunmasına yardımcı olur.
Her ne kadar dokunmak acı verici olsa da ısırgan otu yüzyıllardır insanlar tarafından kullanılıyor.
Isırgan otu kaslardaki ve eklemlerdeki ağrıların, egzama ve eklem iltihabı gibi hastalıkların tedavisi için kullanılıyor. Isırgan otu, içerdiği kimyasallar sayesinde çeşitli hastalıkların tedavisinde etkili bir bitki olarak kabul edilir.
Kaynaklar: BBC Wildlife Magazine, Science & Plantsİlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz: