Uygun şartlarda saklanıp tüketimi sağlanamayan gıdalar bozulup zehirlenme riskini ortaya koyuyor. Özellikle sıcak havaları seven ve çoğalmaya yer arayan bu bakteriler, yaz mevsiminde oldukça sık rastlanan gıda zehirlenmesini gündeme getiriyor. İshal, kusma ve karın ağrısı gibi belirtileri olan gıda zehirlenmesi nasıl anlaşılır, önlemek için ne yapılır?
GIDA ZEHİRLENMESİ NEDİR, NASIL OLUR?
Yaşamımızı sürdürebilmek için temel ihtiyaçlar listesinde olan gıda ve su, hijyen kurallarına dikkat edilmediği takdirde zararlı mikroorganizmalara ev sahipliği yaparak hastalık oluşumuna uygun zemin hazırlar. Başlangıçta gıdada az miktarda bulunan mikroorganizma uygun ortam koşullarında hızla çoğalarak hastalık oluşturabilecek seviyeye ulaşır.
Patojen mikroorganizmaları veya toksinlerini yüksek düzeyde barındırsa bile bir gıda maddesinin tadında, kokusunda ve görünüşünde fark edilmeyebilir. Bu yüzden tehlikeli miktarda bakteri veya toksin taşıyan gıdalar tespit edilmeden tüketilir ve gıda zehirlenmeleri açığa çıkar.
GIDA ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ
Gıda zehirlenmesinin belirtileri, sebebine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bununla beraber, hemen hemen her zaman görülen ilk belirtiler vardır. Gıda zehirlenmesinin bu ilk belirtileri genellikle; bulantı, kusma, ishal ve karın krampları olarak karşımıza çıkar. Bu belirtiler, genellikle bakteri toksini vücuda girdikten sonraki birkaç saat içerisinde hızlı bir şekilde kendini gösterir.
Buna karşılık olarak bu zehirlenme belirtileri genellikle birkaç gün içinde azalır ve kaybolur. Besin zehirlenmesinin sebeplerinden biri olan stafilokok adlı bakterinin salgıladığı "staphylococcal toksinler” ise çoğunlukla sadece bir gün boyunca rahatsızlık verir. Bu sürenin sonunda vücut toksinlerden arınır ve belirtiler ortadan kalkmaya başlar.
Hafif olan besin zehirlenmelerinin belirtileri genellikle çok şiddetli değildir ve birkaç gün sonra tedavi edilmese dahi kendiliğinden kaybolabilmektedir. Fakat bazen şiddetli kusma, şiddetli ishal, kanlı ishal gibi ciddi ve belirgin bulgularla birlikte seyreden ciddi bir zehirlenme söz konusu ise iyileşme süreci zaman alabilir. Şiddetli belirtilerin ortaya çıkmasıyla acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulması hayati önem taşır.
GIDA ZEHİRLENMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN 8 ALTIN KURAL!
Ellerinizi, mutfak eşyalarınızı ve yiyecek yüzeylerinizi düzenli olarak yıkayın.
Yiyecekleri ellemeden veya hazırlamadan önce ve sonra ılık, sabunlu suyla ellerinizi iyice yıkayın.
Bulaşıkları, kesme tahtalarını ve diğer kullanılan yüzeyleri sıcak, sabunlu suyla yıkayın.
Çiğ yiyecekleri, hazır yiyeceklerden ayrı tutun. Alışveriş yaparken, yiyecek hazırlarken veya saklarken çiğ et, kümes hayvanları, balık ve kabuklu deniz ürünlerini diğer yiyeceklerden uzak tutun.
Yiyecekleri güvenli bir sıcaklıkta pişirin. Yiyeceklerin güvenli bir sıcaklıkta pişip pişmediğini anlamak için bir yemek termometresi kullanmanız en iyisidir. Doğru sıcaklıkta pişirerek çoğu gıdadaki zararlı organizmaları öldürebilirsiniz. Balık ve kabuklu deniz ürünlerinin tamamen piştiğinden emin olun.
Bozulabilir gıdaları hemen soğutun veya dondurun. Satın aldığınız veya hazırladığınız bozulabilir gıdaları iki saat içinde dondurun. Oda sıcaklığı 32.2 derecenin üzerindeyse, bozulabilir gıdaları bir saat içinde soğutun.
Yiyecekleri güvenli bir şekilde çözün. Yiyecekleri oda sıcaklığında çözmemek en iyisidir. En güvenli çözme yöntemi buzdolabında çözdürmektir.
Şüpheli yiyecekleri atın. Bir yiyeceğin güvenli bir şekilde hazırlandığından, servis edildiğinden veya saklandığından emin değilseniz, o yiyeceği atın. Oda sıcaklığında uzun süre bekletilen yiyecekler, pişirmeyle öldürülemeyen bakteri veya toksinler içerebilir. Emin olmadığınız yiyecekleri tatmak yerine sadece atın. Görsel olarak hoş görünse ve iyi koksa bile, güvenli değil.
GIDA ZEHİRLENMESİ TEDAVİSİ
Gıda zehirlenmesi durumunda, çoğunlukla 1 ila 3 gün sonra belirtiler kendiliğinden yok olır. Vücut, bu zaman dilliminde toksinleri atarak ishal ve kusma yoluyla tepki verir. İshal ve kusma, elektrolit ve sıvı kaybı ile ilişkilidir, bu nedenle gıda zehirlenmesi tedavisinde öncelikli olarak bu kaybın dengelemesine odaklanılır.
Hastaların bol miktarda sıvı alması önemlidir. Maden suyu ve bitki çayı gibi içeceklerin tüketimi faydalı olabilir. Vücudun ihtiyaç duyduğu elektrolitleri içeren özel toz karışımı suyla karıştırılarak hastaya verilebilir. Evde, 1 litre suya 8 çorba kaşığı toz şeker ve 1 çorba kaşığı sofra tuzu ekleyerek benzer bir karışım elde edilebilir. Eğer hasta sıvı alamıyorsa, damar yoluyla sıvı elektrolit desteği gereklidir.