Türkiye’de iş gücü piyasasında esnek çalışma modellerine uyum sağlamak amacıyla İş Kanunu’nda önemli değişiklikler yapılması planlanıyor. Çalışma hayatına yönelik bu düzenlemeler, uzaktan, kısmi ve vardiyalı çalışma gibi yeni nesil çalışma biçimlerini yasal bir çerçeveye kavuşturmayı hedefliyor.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, çocuk sahibi kadınların istihdamını kolaylaştıracak esnek çalışma modeline ilişkin detayları yakında açıklayacaklarını belirtti. Öte yandan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AK Parti Grubu ile birlikte sosyal güvenlik mevzuatını bu modellerle uyumlu hale getirmek için çalışmalarını sürdürüyor.
YENİ ÇALIŞMA MODELLERİ GELİYOR
Pandemi döneminde yaygınlaşan uzaktan çalışma, kısmi çalışma ve vardiyalı çalışma gibi uygulamaların yanı sıra, kamuda da yeni modeller devreye alınacak.
Öne çıkan modeller arasında şunlar bulunuyor:
Dönüşümlü iş paylaşımı: İş saatlerinin paylaştırılarak daha fazla çalışana istihdam sağlanması,
Dağıtılmış iş gücü modeli: Çalışanların farklı mekânlarda işlerini yürütebilmesi,
Ödünç iş ilişkisi: Bir çalışanın, rızası alınarak, geçici bir süreyle başka bir işverene devredilmesi,
Yıllık iş süreleri modeli: Esnek çalışma saatleriyle yıllık çalışma süresinin tamamlanması.
ÇALIŞANLARIN TERCİHLERİ BELİRLEYİCİ OLACAK
OECD ülkeleri ve Avrupa’da yaygın olan esnek çalışma modelleri, kamu kurumlarında da hayata geçirilecek. Çalışanların iş-yaşam dengesi göz önünde bulundurularak, aile yaşamlarına, eğitim programlarına ve sosyal faaliyetlere daha fazla zaman ayırabilmeleri sağlanacak.
Bu kapsamda çalışanlara çalışma saatlerini belirleme esnekliği tanınacak. Örneğin:
Çalışanlar bir günü boş bırakmak için haftanın diğer günlerinde 10’ar saatlik mesai yapabilecek.
40 saatlik haftalık çalışma süresi, günlere farklı şekilde dağıtılabilecek.
EŞİTLİK İLKESİ GÜVENCE ALTINDA
Sendikaların eleştirdiği güvence sorunlarını gidermek için yasal düzenlemeler yapılacak. Esnek çalışanların prim gün sayısı, analık yardımı ve diğer sosyal haklara erişiminde esnek koşullar sağlanacak. Esnek çalışanlar tam zamanlı çalışanlardan farklı bir işleme tabi tutulamayacak.
Ayrıca, “emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz” hükmüne aykırı uygulamalara karşı denetimler artırılacak. İş müfettişlerine yönelik rehberlik eğitimleri düzenlenerek, denetim mekanizmalarının etkinliği artırılacak.
GÜVENCELİ ESNEKLİK ANLAYIŞI
Hükümet, işçi ve işverenlerin hak ve yükümlülüklerini koruyan “güvenceli esneklik” anlayışını yaygınlaştırmayı hedefliyor. Bu çerçevede farkındalık artırma çalışmaları ve sosyal diyalog mekanizmaları devreye alınacak.
Özellikle dezavantajlı gruplar için prim gün sayısı ve sosyal güvenlik haklarında esnek koşullar oluşturulacak. İş gruplarına göre esnek çalışma modellerine yönelik tanımlamalar yapılacak ve esnek çalışmanın hangi mesleklerde uygulanabileceği netleştirilecek.
ESNEK ÇALIŞMA DİJİTAL VE İMALAT SEKTÖRLERİNE YAYILACAK
Yeni düzenlemelerin imalat, tekstil, yazılım ve dijital sektörlerde uygulanması planlanıyor. Dönüşümlü iş paylaşımı ve ödünç iş ilişkisi gibi modeller, bu sektörlerde yaygınlaşacak. Esnek çalışmaya yönelik bir veri tabanı oluşturularak çalışanların mesleki eğitimlerden daha fazla yararlanması sağlanacak.
Bu kapsamda yapılacak düzenlemelerin hem çalışanların sosyal yaşamlarını hem de işverenlerin verimliliğini artırması bekleniyor.