Borsa İstanbul ekonomi gündeminde yer tutmaya devam ediyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'nin borsaya hızlı yabancı yatırımcı girişinin olduğunu belirtmesinin ardından henüz iki ay geçmeden hızlı çıkış gerçekleşti. Manipülasyon tartışmalarının da devam ettiği BIST'e ilişkin ekonomist İris Cibre ile konuştuk.
"O PARA GİRİŞİ AYNI HIZDA GERİ ÇIKIYOR"
Nebati'nin açıklama yaptığı dönemlerde ağustosta 700 milyon dolar civarı bir para girişi olduğunu belirten ekonomist İris Cibre, "Eylülde para çıkışı hisse tarafında sadece 453-454 milyon dolar oldu. Eylülde hisse ve BIST toplam çıkışı 566 milyon dolardı. Şu anda o para girişi aynı hızda geri çıkıyor" dedi.
"BIYIKLI YABANCI" ŞÜPHESİ
BIST 100 endeksi 28 Eylül'de 3282'den puandan 29 Eylül'de 3 bin 62 puana geri çekildi. 30 Eylül'de ciddi bir manipülasyon gerçekleştiğini hatırlatan Cibre, "Bu ağustosta giren 700 milyon doların da 'bıyıklı yabancı' olduğu şüpesini doğurdu. Dolayısıyla operasyon başarısızlıkla sonuçlandı.Çok ciddi zarar ettiler şu anda da hapisteler ve mahkemeyi bekliyorlar" şeklinde konuştu. Paranın aynı hızda geri çıktığına değinen Cibre,"Bu yüzden anlıyoruz ki o agustos ayında giren 700 milyon dolar büyük ihtimalle gerçek yabancı değildi, ''bıyıklı yabancı''ydı" şeklinde konuştu.
"YABANCI TAKASI TARİHİ DÜŞÜK SEVİYESİNDE"
Sözlerinin devamında cibre şöyle devam etti:
"Borsa tarafında da yabancı takasına baktığımız zaman keza yabancı yatırımcı aynı hızda yine geri çıkmış. Şu anda yabancı takası tarihi düşük seviyesinde. Borsa İstanbul takasındaki yabancı payı yüzde 31.81 ile ölçülmeye başlandığı 2004 tarihinden itibaren en düşük seviyede. Daha düşüğünü görmemişti. Bundan iki sene öncesine kadar 2020'de yabancı payı ortalama yüzde 60'larda gezmiş. 2021'de 40'lara düşüyor şu anda da dediğim gibi yüzde 31.81 seviyesinde. Yabancı yatırımcı 2020'de hızla çıkmış piyasaya. Yani finansal piyasalara güvenden, yabancı yatırımcının ilgisinden bahsediyorlar fakat gerçekte biz böyle bir şey görmüyoruz."
"BU KADAR DA TESADÜF OLMAZ"
Bu olayda bıyıklı yatırımcıların olduğunu fakat ispatlayamayacağına değinen Cibre "Bu kadar da tesadüf olmaz" dedi. Konuşmasının devamında Cibre, "Yabancı yatırımcı dediğiniz zaman 15-20 gün veyahut bir aylık gelip yatırım yapıp hisse seneti alıp satmaz. Yabancı yatırımcının davranış biçimine aykırı bir biçim bu. Yabancı yatırımcı tam bilinmemekle birlikte borsaya en az bir kaç senelik girerler. Ağustosta 700 milyon dolar para giriyor eylülde ise 500 milyon doları geri çıkıyor. Dolayısıyla bu standart yabancı yatırımcı görüntüsü değil. Büyük ihtimalle bu operasyonla alakalı yabancı yatırımcıymış gibi giren bir paraydı ve operasyon başarısılıkla sonuçlandı. Dolayısıyla para geri çıkıyor gibi bir görüntü var. Bu yuzden 'bıyıklı yatırımcı'dan şüphelenmemiz çok doğal" şeklinde konuştu.
"BORSA İSTANBUL TARİHİNDE HİÇ GERÇEKLEŞMEDİ"
Cibre sözlerinin devamında şu ifadeleri kullandı:
"Bu geçtiğimiz eylülde gerçekleşen hareket borsa istanbul tarihinde hiç gerçekleşmedi. 24 yıldır piyasadayım ben böyle hareket görmedim.Takas bank son geçtiğimiz hafta riskleri kontrol etmek için vadeli tarafta belli bir opsiyon açıkladı. Fakat bunlar yeterli değil. Piyasanın daha şeffaf olması sağlanması gerekiyor. Kontrollerin ciddi anlamda artırılması gerek. Hem hesapların hem de hisse bazında takiplerin çok daha fazla yapılması gerekiyor. Aynı zamanda vadeli piyasalarda daha önce babacan zamanında yabancı yatırımcı istemediği için gün içi alıcı satıcı gösterimi durduruldu. O gün bugündür de vadeli opsiyon piyasalarında (VİOP) gün içi alıcı satıcıyı göremiyoruz. Bu da şeffaflığı engelleyen bir durum. Hisse senetleri tarafında alıcı satıcıyı görürken neden vadeli tarafta görmüyoruz? Bunun da açılıp yatırımcının elini görmesi alıcı satıcıyı görmesi dolayısyla tahtalardaki hareketleri daha iyi anlayabilecek kapasiteye getirilmesi gerekiyor. Bu da piyasa şeffaflığı ve güvenilirliği açısından çok önemli. Birde halka açıklık miktarı yeterli olmayan hisse senetlerinin vadeli piyasalarda işlem görmesine izin verilmemesi gerekiyor."
NE OLMUŞTU?
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 23 Ağustos’ta “Döviz kuru ve diğer emtialarda dengeli bir seyir var. Getirisi enflasyonun altında. Vatandaşlara şu an en çok getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı çok açık” diyerek yurttaşlara borsa yatırımı önermişti. Nebati çağrısını defalarca tekrarlamıştı.
Ama Nebati’nin 11 Eylül’deki son yatırım tavsiyesinden bir gün sonra Borsa İstanbul’da işler tersine döndü.
Borsada manipülasyonla büyük vurgun yaptığı belirlenen 8 şüpheliden 5'i tutuklama talebiyle 10 Ekim tarihinde mahkemeye sevkedildi.
“BIYIKLI YABANCI” YATIRIMCI NE DEMEK?
Fonlarını yurt dışında tutarak Türkiye’de borsa ve diğer finans piyasalarında değerlendirenlere piyasada “'bıyıklı yabancı'” adı takılmıştı.Yurt dışından yabancı yatırımcıymış gibi hisse senetlerine yatırım yapan aslında türk olan yatırımcılara denir. Genelde opsiyon hesaplardan işlem yaparlar.