Çoklu görev yapmanın (multitasking) gerçek etkinliği ve insanlar üzerindeki etkileri hakkında yapılan bilimsel araştırmalar neler söylüyor?
Gerçekten çoklu görev gibi bir yeteneğimiz var mı yoksa bu bir şehir efsanesinden mi ibaret?
“Çoklu görev nedir?” sorusuna açıklık getirmekle içeriğimize başlayalım.
Çoklu görev aslında kısaca bir bireyin aynı anda birden fazla işi gerçekleştirme yeteneğini ifade ediyor. Bu, bilgisayarda bir belge üzerinde çalışırken aynı anda telefonla konuşmak veya bir yandan yemek yaparken diğer yandan televizyon izlemek gibi düşünebilir.
İlk bakışta, çoklu görev yapmak zaman kazandırıcı ve verimli görünse de beynimizin bu türden bir işleyişe gerçekten ne kadar uygun olduğu tartışmalı çünkü insan beyni ve zihni aynı anda iki veya daha fazla görevi yerine getirmek için gereken yapıya sahip değil. Aslında aynı anda görevleri yerine getirmek yerine görevler arasında geçiş yapıyoruz.
Beynin kapasitesi ve çoklu görev ikilisi
Bilim insanları, beynimizin aynı anda birden fazla karmaşık görevi yerine getirme konusunda sınırlı bir kapasiteye sahip olduğunu belirtiyor. Stanford Üniversitesinde yapılan bir araştırmada, çoklu görev yapmayı alışkanlık hâline getiren bireylerin dikkatlerini odaklama ve bilgiyi hatırlama konusunda daha kötü performans gösterdikleri buluyor.
Araştırmacılar, bu bireylerin görevler arasında geçiş yaparken daha fazla zaman kaybettiklerini ve bilişsel yüklerinin arttığını gözlemledi.
Çoklu görev yapmanın verimliliği artırdığı yaygın bir inanış.
University of London tarafından yapılan bir çalışmaya göre aynı anda birden fazla işi yapmaya çalışan insanların IQ seviyeleri, iş yaparken sürekli kesintiye uğramayan kişilere kıyasla düşmekte.
Bu, özellikle erkeklerde daha belirgin bir düşüş olarak kaydedilmiş. Araştırma sonuçları, çoklu görevin verimliliği artırmak bir yana, zihinsel kapasiteyi ve performansı olumsuz etkilediğini gösteriyor.
Çoklu görev yapmanın bir diğer önemli etkisi de dikkat dağınıklığı ve stres seviyeleri. Cognitive Psychology dergisinde yayımlanan bir çalışmada, sürekli olarak çoklu görev yapan bireylerin daha yüksek stres seviyelerine sahip oldukları ve bu durumun zamanla tükenmişlik sendromuna yol açabileceği belirtilmiş.
Beyin, sürekli olarak farklı görevler arasında geçiş yapmak zorunda kaldığında, bu durum sinir sistemine ekstra bir yük bindiriyor ve uzun vadede zihinsel ve fiziksel sağlığı olumsuz etkileyebiliyor.
Modern teknolojinin de çoklu görev alışkanlıklarının artmasında önemli bir rolü var.
Akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve diğer dijital cihazlar sayesinde aynı anda birden fazla işi yapma olanağı arttı. Ancak Harvard Üniversitesinde yapılan bir araştırma, dijital çoklu görevin özellikle gençlerde bilişsel gelişimi olumsuz etkileyebileceğini gösteriyor.
Araştırmacılar, bu cihazların sürekli dikkat dağıtıcı bildirimler ve uyarılarla bireylerin odaklanma yeteneklerini zayıflattığını belirtiyor.
Sonuç olarak; verimliliği artırmak yerine, çoklu görev genellikle dikkat dağınıklığına, bilişsel performansın düşmesine ve artan stres seviyelerine yol açıyor. Bu nedenle, daha verimli ve sağlıklı bir yaşam için odaklanmayı gerektiren görevleri tek tek ele almak ve her biri için yeterli zamanı ayırmak daha mantıklı bir yaklaşım olarak karşımıza çıkıyor.
Bilim bize gösteriyor ki bazen daha az, daha çoktur.
Kaynaklar: Science ABC, Thought Co, Cleveland ClinicBunları da inceleyebilirsiniz: