Prof. Dr. Atilla Yayla, köpek sorununu çözümsüzlüğe iten en büyük yanlışın, “hayvan hakları” ve “hayvan sosyalitesi” gibi kavramlarla konunun çarpıtılması olduğunu belirtti.
İnsan haklarının tarih boyunca yalnızca insanlara özgü bir kavram olduğunu ifade eden Yayla, bu kavramın içinin boşaltılarak hayvanlara uygulanmasının yanlışlığına vurgu yaptı. Hayvanların refahının önemini kabul eden Atilla Yayla, bunun hak kavramıyla çarpıtılmasının doğru olmadığını vurguladı.
Yayla, hayvan sosyalitesi kavramının içinin boş olduğunu ya da insanların sosyal düzeniyle kıyaslanamayacak kadar zayıf bir gerçekliği bulunduğunu belirtti.
Yayla, özellikle sokak köpekleri üzerinden yürütülen hak savunuculuğunu eleştirerek bu durumun insan hayatını tehlikeye attığının altını çizdi.
HAYVAN HAKLARI ÇARPITMASI
Atilla Yayla’nın “Sosyal düzen ve hayvan hayatı” başlıklı yazısının öne çıkan kısımları şöyle:
İnsan hakları özeldir ve tüm canlılar arasında en üstün varlık olarak insanlara aittir. Hayat, hürriyet ve mülkiyet doğal haklarından ve ifade hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti, birlik oluşturma, birliğe katılma, birlikten ayrılma hakkı, seyahat ve yerleşme hürriyeti, özel mülkiyetini ve emeğinin ürünlerini mübadele hakkı, iş kurma ve iş kapatma hürriyeti gibi sivil hak ve özgürlüklerden oluşur. /.../
Bütün bu kavramın anlamını ve alanını genişletme çabalarında dikkat çekici nokta hepsinin bir şekilde insan-insan ilişkisi hakkında olmasıydı. Ne yazık ki kavramın genişlemesi ve dolayısıyla muğlaklaşması bununla sınırlı kalmadı. Önce bazı yazar çizerler ve daha sonra sıradan insanlar hayvan haklarından bahsetmeye başladı.
HAK ADI ALTINDA İSTİSMAR
Hayvan hakları deyince de daha ziyade hayvanların hayat hakkına ve bunun uzantılarına atıf yapıldı. Bugün bu hayvan refahı kavramıyla da ifade edilmekte. Hayvanlar arasında da özellikle kedi ve köpekler öne çıkarılmakta. Hâlen ülkemizde de hak kavramı bu çerçevede hayvan hakları adı altında kedi ve köpekler için kullanılarak istismar edilmekte.
Ancak, öyle görünüyor ki, şimdi hakları da aşan bir tablo ile karşı karşıyayız. Geçenlerde sosyal medyada tartıştığım bir meslektaşım beni hayvan sosyalitesinden haberdar olmamakla itham etti. Yani genellikle insan toplumları için kullanılan sosyal ortam, sosyal düzen ve sosyalite kavramını hayvanlar için kullandı. Ona öre hayvanların da doğal bir sosyal ortamı ve düzeni var. Bu düzene insanlar saygı göstermeli ve onu bozmamalı.
İNSAN OLMAYAN VARLIKLARA İNSANİ ÖZELLİK ATFETME HATASI
Sanırım bu bakış hayvan hakları kavramında olduğu gibi yine tipik bir antropomorfik lisanı yansıtıyor. Yani insan olmayan varlıklara insana ait özellikler atfediyor. İnsanlar arasında var olan bir şeyin doğal olarak hayvanlar arasında da olması gerektiğini düşünüyor ve insan toplumları için kullanılan bir kelimeyi hayvanlar için kullanıyor.
Oysa, hayvanlar ve insanlar birbirinden çok farklı varlık türleri. İnsan akıl sahibi bir varlık. İnsan toplumları kurallar -ahlâk ve hukuk- oluşturuyor ve takip ediyor. İnsan bilim, felsefe, sanat yapıyor. İnsanlar dinlere inanıyor ve yaşıyor. İnsan yaşama şartlarını iyileştiriyor. Üretiyor. Konutlar yapıyor. Aletler geliştiriyor. Tıbbî bilgi ediniyor ve tıbbi tedavi uyguluyor…
Oysa hayvanlarda bu özelliklerin hiçbiri yok. Onlar insanlardan farklı olarak sadece fizyolojik ihtiyaçlarının ve içgüdülerinin yönlendirmesi altında yaşıyorlar. İnsan toplumlarına benzer bir hayvan toplumu yok. Hayvan toplumu olmadığı için bir hayvan sosyalitesi de ya hiç yok ya da insandakilerle karşılaştırılamayacak kadar az ve zayıf.
İNSANIN ÜSTÜN ÖZELLİKLERİ SOKAK KÖPEKLERİNE ATFEDİLEMEZ
"Köpekperestler" ne derse desinler ve ne yaparlarsa yapsınlar, insan canı tüm canlılar arasında en üstün candır. İnsandaki özellikleri hayvanlara -bilhassa serseri sokak köpeklerine- atfetmek ve âdeta onlara insanlarla eş ve eşit muamele edilmesini talep etmek hem çok çirkindir hem de gerçekleri değiştirmez.