İngiltere Başbakanı Rishi Sunak bugün Kuzey İrlanda'nın başkenti Belfast'a düzenlediği ziyarette, Brexit sonrası ticaret anlaşmasını tanıtacak ve "birlikçi" Kuzey İrlandalıları ikna ederek bölgedeki siyasi çıkmazı çözmeye çalışacak.
Sunak'ın dün Avrupa Birliği (AB) ile mutabık kaldığı anlaşma, Kuzey İrlanda ile İngiltere'nin arasındaki ticarete yönelik kısıtlamaları hafifletecek ve milletvekillerine AB kuralları ve düzenlemelerine dair daha fazla söz hakkı verecek.
İngiltere'nin AB ile imzaladığı anlaşma, İngiltere kontrolündeki Kuzey İrlanda ile ticareti düzenleyen ancak Brexit sonrası İngiltere'nin uygulanamaz olarak nitelediği karmaşık Kuzey İrlanda protokolünün oluşturduğu gerginlikleri yatıştırmayı amaçlıyor.
İngiltere başbakanı, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile dün düzenlediği ortak basın toplantısında, İngiltere ile Kuzey İrlanda arasındaki "tüm sınır algısını" kaldırma konusunda anlaştıklarını belirtti.
Anlaşma, İngiltere'nin AB'den ayrılığının en zorlu ve tartışmalı konularından biri olan Kuzey İrlanda'dan yapılan ithalat ve sınır kontrollerine dair çözüm sunabilir. Kuzey İrlanda, Birleşik Krallık'ın bir parçası olsa da, AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile ortak kara sınırına sahip.
Anlaşmanın başarısı, İrlanda'nın Demokratik Birlik Partisi'nin güç paylaşımı düzenine yönelik boykotunu sonlandırma konusunda partinin ikna edilip edilememesine bağlı olacak. Kuzey İrlanda'nın güç paylaşımı düzeni, 1998'de imzalanan ve adada yaklaşık 30 yıl boyunca devam eden mezhepler arası ve siyasi şiddeti sonlandıran barış anlaşmasında ana rol oynuyordu.
1990'lı yıllarda ortaya çıkan güç paylaşımı düzenine göre, Kuzey İrlanda'da kurulan hükümetlerde, hem İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmeyi savunan milliyetçilerin, hem de Kuzey İrlanda'nın İngiltere'nin parçası olarak kalmasını isteyen "birlikçilerin" temsilcilerinin bulunması zorunlu.
Kuzey İrlanda hükümetlerinde biri Protestan birlikçi, diğeri de Katolik milliyetçi olmak üzere birinci başbakan ve birinci başbakan yardımcısı bulunuyor.
Başbakanlar, 2006 yılından beri parlamentodaki en büyük parti tarafından seçiliyorlar. Eğer parlamentoda çoğunluğa sahip parti birlikçiyse, başbakan yardımcısı en çok oyu alan milliyetçi partiden seçiliyor. Bu sistem, milliyetçiler başbakan olduğunda da aynı biçimde uygulanıyor. Eşit güce sahip başbakan ve yardımcısı, bir diğeri olmadan görevde kalamıyorlar.
İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly Sky News'a yaptığı açıklamada, Sunak'ın, anlaşmanın detaylarını paylaşacağını belirtti ve İngiltere ile ilişkilerinin zayıflamasından korkan Kuzey İrlanda'daki birlikçilerin endişelerini İngiliz hükümetinin göz önüne aldığını ekledi.
Sunak bu sabah BBC'nin, DUP'un onayı olmadan da anlaşmayı uygulayıp uygulamayacağı sorusuna yanıt olarak, "Anlaşmanın çerçevesi, Avrupa Birliği ile anlaştığımız biçimde. Bu (konu), benimle ya da herhangi bir siyasi partiyle alakalı değil. Bu (konu), Kuzey İrlanda'nın halkı ve toplulukları ve şirketleri için neyin en iyi olacağıyla ilgili. Bu anlaşma, onlar için olumlu anlamda büyük bir fark yaratacak" dedi.