Buzdan gemi nasıl oluyor diye düşünmeden önce İngilizlerin bu projeye neden bu kadar yüklendiğini ve sonucunda nasıl devasa bir projenin ortaya çıktığına bakmak gerekiyor.
Habakkuk adı verdikleri buzdan gemi projesi, İngilizlerin nereden ve neden aklına gelmişti?
Savaş sırasında müttefikler, askeri tüm ekipmanları tüketiyordu.
Bu ekipmanların en önemlilerinden birisi de çelikti. Habakkuk Projesi’ni öne çıkaran isim, İngiliz mucit Geoffrey Pyke oldu. Pyke, savaşın getirdiği yıkıcı koşullar altında, modern savaş gemilerinde kullanılan çeliğin yetersiz kaldığı bir ortamda, su ve odun hamurundan elde edilen “pykrete” adını verdiği bir malzemeyi geliştirdi.
Buzdan gemi projesinin de bel kemiği olan pykrete, %85 su ve %15 odun hamuru karışımından elde ediliyordu. Bu malzemenin en dikkat çekici özelliği, donduğunda sıradan buza göre çok daha dayanıklı, yavaş eriyen ve kendini onarabilme kapasitesine sahip olmasıydı.
Peki buz erimiyor ya da kırılmıyor muydu?
Buzun kırılgan yapısını odun parçacıkları ile güçlendiren pykrete, mermilere, torpidolara ve ağır darbelere karşı oldukça dayanıklı ve kendi kendini yenileyebilecek özellikteydi. Buz, sert ve batmazdı. Bir hasar oluştuğunda ise yapılacak tek şey, buz parçalarını tekrar dondurarak tamir etmekti. Dolayısıyla çok masrafsız bir yöntemdi.
Habakkuk Projesi’nin amacı, modern uçak gemilerinin ötesinde devasa boyutlarda bir askeri üs yaratmaktı. Bunun için denizin üstünde yüzen dev bir “buzdağı” gemi inşa edilecekti. Geminin uzunluğu yaklaşık 610 metre, genişliği 91 metre, derinliği ise 60 metreyi buluyordu. Uzaktan bakıldığında bir adayı anımsatacak boyutlardaydı.
Kanada’da 1.000 tonluk bir prototip inşa edilmişti.
Pykrete .via-text { background-color: rgb(0,0,0); /* Fallback color */ background-color: rgba(0,0,0, 0.4); /* Black w/opacity/see-through */ color: white; font-weight: 300; font-size: 0.75em; position: absolute; bottom: 0%; right: 0; z-index: 2; padding: 5px !important; text-align: left; }
Proje, testlerden başarıyla geçti. Ancak bu sadece bir örnekti, yerine devasa bir büyüklükte gemi yapılacaktı ki bu da epey zahmetliydi. Gerek inşa edilecek dev yapının büyüklüğü, gerekse pykrete’in uygulanması ve korunması için gerekli olan devasa soğutma sistemleri, teknik zorlukların başında geliyordu.
Tam ölçekli bu gemi için 300.000 ton odun hamuru, 25.000 ton izolasyon malzemesi ve 10.000 ton çelik gibi devasa kaynaklar gerekiyordu. Üstelik Normandiya Çıkarması ve Atlantik Muharebesi gibi zaferler, projenin aciliyeti ve gerekliliğini tartışmaya açtı.
Proje ilerledikçe daha fazla çelik ve yalıtıma ihtiyaç duyuldu.
Maliyeti daha az olması için pykrete malzemesinden yapılan geminin maliyeti giderek artmıştı. Günümüz parasıyla tahmini 100 milyon sterlin gibi bir maliyet ortaya çıkıyordu. Üstelik çelik gibi ağaç da o dönem çok zor bulunuyordu. Habakkuk Projesi için kullanılan keresteler, kâğıt üretimini de engelleyecekti.
Bütün bunların yanına yalıtım ve soğutma sistemlerinin maliyeti ve iş yükü de eklenince proje, hayata geçirilmeden iptal edildi. Askeri bir proje ortaya çıkarmanın stratejik düşünmeyle ne boyutlara ulaşabileceğini tüm dünyaya gösteren Habakkuk Projesi, insan zekâsının ve yaratıcılığın da nasıl çözümler üreteceğine güzel bir örnek olarak tarih sahnesinde yerini aldı.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4II. Dünya Savaşı ile ilgili diğer içeriklerimiz: