?>

İki deha ve değişmeyenler! Y. Bekir Yurdakul’un yazısı...

Öğretmeninin yanı sıra annesi ve babasının da “aptal” olduğuna inandığı bir çocuğun, Albert Einstein’ın dünyayı algılayışına tanık olurken bireysel farklılıklara aldırmama hallerinin onca zamandır sürüyor oluşuna şaşıracaksınız. Ne var ki Mozart’ın öyküsün

Gündem - 2 yıl önce

Desen: MURTEZA ALBAYRAK

İkisi de ne zamandır masamda bekliyordu. İkisini de şöyle bir karıştırmış, D. Pennac’ın deyişiyle ikisinden de çöplenmiştim. Sonra zaman akıp geçti.

Pek keyifli, pek neşeli olunamasa da okuyup yazdığımız günleri aratan, alıştığımız gündelik işlerden utanır hallere geldiğimiz o büyük yıkımı yaşadık. On il, onlarca ilçe, sayısını bilmediğimiz köy savaş alanına dönerken evsiz kalan, yaşamından olan binlerce insanımızı düşününce sofraya oturmak, günün yorganını örtmek bir yana bir bardak suya uzanmak bile hepimiz için utanılır hale dönüştü.

Okumak, yazmak da öyle... Ne ki çocuklar okumalı; okullarından, kitaplarından uzağa düşmemeliydi. O umarsız, o yalnız, o bir anda her şeyden yoksun kalan çocuklar için... Okumalı, yazmalıydık.

En iyisi “zamanda yolculuk”tu. Her okuma aslında kocaman, şaşırtıcı, sürprizlerle dopdolu bir yolculuktur ama bu kez farklı zamanlara da gitmeyi denemenin vaktiydi belki; elbette aklımızı zorlayan, sabrımızı yırtan bunca acıyı unutmadan...

Önce nereye varmalıydı, uzaktan yakına mı gelmeliydi? Evet, böylesi daha iyiydi. Haydi, siz de bağlayın kemerleri; ilkin 18. yüzyılın ikinci yarısına, Mozart kardeşlerin şarkılarının, doğaçlamalarının kulaktan kulağa vardığı, dilden dile dolaştığı yıllara gidiyoruz.

GÖLGEDE KALMIŞ BİR DEHA

Gülay Yılmaz Karel’in, Divriği’den Ankara ve İngiltere’ye uzanan yaşamöyküsünde önceliği kadına yönelik şiddete karşı çalışmalar almış. Buradan bakınca onun aynasını, W. Amadeus Mozart’ın yaşamına tutması hiç de rastlantı değil.

Karel’in, bizim için kaleme aldığı öyküyü, küçük Mozart’ın “Nannerl” diye seslendiği ablası Maria Anna anlatıyor. Bugün Mozart denince aklımıza yalnızca Amadeus geliyor.

Oysa Nannerl de en az kardeşi kadar büyük bir dahidir. Gelin görün ki çağımızda bile dünyanın birçok ülkesinde hükmünü yürüten ayrımcılık, o yıllarda da yakıcı etkisiyle abla Mozart’ı geriye, perdenin arkasına itelemiş; Amadeus’un bütün çabalarına karşın baba Leopold’un kızına yönelik tavrı değişmemiştir.

Bir yanda bu gerçeklik, bir yanda 18. yüzyıl Avrupası’nda iletişim-ulaşım koşulları ve toplumsal ilişkiler, bir yanda da müziğe ilgisini daha üç yaşında ortaya koyan, ilk bestesini dört yaşında yapan Amadeus’un salgınlar, savaşlar içinde geçen kısa ama üretken yaşamöyküsü...

“Tarihsel gerçeklik iddiası yoktur” uyarısıyla okumaya dursak da Mozartların yaşamından resim-fotoğraflarla bezeli yapıt; müziğe aşkla bağlı hayatını kardeşinin başarısına adayan bir kadını, Nannerl’i sahneye çıkarışı / bilinir kılınışıyla bile oldukça kıymetlidir.

‘APTAL BU ÇOCUK!’

Bu kez 19. yüzyılın üçüncü çeyreğinden 20. yüzyıla gülümseyeceğiz. Mozart’ın çocukluk yıllarında dizgeli okullar / örgün eğitim yoktur ne ki Albert, o sürece yakalanmıştır! “Eğer mekân sonsuz ve sınırsızsa, biz canlılar neden kendimizi okulla çerçevelendirmek zorundayız?” sözlerini ondan duymak için çok beklemeyecektik!

Okuma ve konuşma güçlüğü çekmesi, heceleri söylerken sürekli takılması nedeniyle Albert’in aptal olduğu düşünülmüştür. Tıpkı ilkokula başladıktan yalnızca dört ay sonra, algılamasının yavaşlığı nedeniyle okuldan uzaklaştırılan (annesinin sevgi dolu tavrıyla “aptal”ken dâhiye dönüşecek olan) Thomas Edison gibi.

Albert’in; Brigitte Kernel’ın kaleme aldığı, Ece Erbay Nahum’un lezzetli Türkçesinden okuduğumuz çocukluk öyküsü eğitimin bugün bile birçok ülkede bütün çocukları aynılaştırma hedefinden uzaklaşamadığını da acı acı düşündürüyor.

Oysa Albert, dokuz yaşında hâlâ konuşamasa da sayıları, şekerleri sevdiği kadar sevmektedir. Her şeyi merak etmektedir. “Neden?” sorularına aldığı her yanıtta yeni bir “neden” sorusu eklenmektedir. Kendisine yönelttiği neden sürekli neden deyip durmalarına kendisi de cevap bulamaz.

Oysa inat olsun diye yöneltilen, sınıf düzeyinin çok üzerindeki problemleri bile anında çözmektedir. Yanlışı kim yaparsa yapsın “Yanlış!” çığlığıyla anında isyan etmektedir. Bunun adını da artık kendisi bile “yaramazlık” koyar olmuştur.

ÖNCE ANLAMAK GEREK...

“Bir edebiyatçılar vardır, bir de matematikçiler.” O, matematikçidir, tartışmasız. Rakamlara bayılır, sorulara da öyle. Öyle ki arkadaşını bile unutur bir yerlerde ve küstürür. “İnsanları eleştirmeden ya da suçlamadan önce onları sakince incelemeye vakit ayırmak lazım” diye düşünürken hiç de haksız değildir.

Gelin görün ki babası beceriksizliklerinden bıkıp usanmıştır. Annesi sinirlendiğinde “çenesi kerpeten gibi sıkılı” olmaktadır. Neyse ki şekerden bile çok sevdiği babaannesi “iyilik dolu bir kutu gibidir”. En güzeli, dedesinin kapıyı açıp “yüzünde virgül varmış gibi görünmesini sağlayan kocaman bir gülümsemeyle içeri girmesidir”.

Bir şeyi anlamadıkça anlam arayışı daha da artan, bir gün önünden geçen bisikletliyi izlerken “Görelilik” kuramının farkında bile olmadan açıklayan Albert, kibirli olmamayı, başardıklarıyla övünmemeyi, sabırlı olmayı da dedesinden öğrenecektir. Hani şu “kendinden ünlü” dili dışarıda fotoğraflarının ortaya çıkışı da o “başarısız” okul yıllarına uzanıyor Albert Einstein’ın.

Yine bir gün, “Işığı keşfetmek birinin aklına nasıl gelmişti ki?” diye düşünmekten kendini alamayan bu gelmiş geçmiş en büyük dâhinin çocukluğunda dünyayı nasıl algıladığını öğrenmek size de ilginç gelecektir. Ama asıl önemli olan, belki de bu okuma yolculuğunda içimizdeki dehanın fısıltılarını duyabileceğimizdir.

Maestro Sus Dedi - Amadeus Mozart / Gülay Yılmaz Karel / Büyülü Fener Yayınları / 206 s. / 11+ / 2022.

Albert Einstein’a Göre Dünya / Brigitte Kernel / Çeviren: Ece Erbay Nahum / Redhouse Kidz / 152 s. / 10+ / 2022.

Haftanın Öne Çıkanları

Fenerbahçeli Melissa Vargas'ın yeni saç stili sosyal medyayı salladı

2023-02-21 22:32 - Spor

Müge Uzun Zan kimdir? Müge Uzun Zan kaç yaşında, nereli? Gökhan Zan'ın eşi Müge Uzun Zan kim?

2023-02-20 11:10 - Spor

İzmir’de veliler isyanda: Şimdiye kadar neden beklediniz?

2023-02-24 07:56 - Gündem

Kuzey Anadolu fay hattı ne durumda? Bu fay hattının geçtiği şehirler nereler?

2023-02-23 13:39 - Yaşam

Makrodaktili hastalığı nedir, belirtileri neler? Makrodaktili hastalığının tedavisi var mı?

2023-02-23 17:46 - Gündem

Ölüdeniz fay hattı nedir? Nereden geçiyor?

2023-02-21 12:56 - Yaşam

Bina sismik izolatör nedir? Neyden yapılır?

2023-02-22 15:39 - Yaşam

2024 Model Mercedes-Benz E-Serisi'nin İç Tasarımı Gösterildi

2023-02-23 18:53 - Teknoloji

AK Partili meclis üyesi Hacer Çınar, Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan'a su şişesi fırlattı

2023-02-22 00:02 - Gündem

Uzmanından bağışıklığı ve sinir sistemi zayıflayan depremzedelere ilişkin uyarı

2023-02-20 08:32 - Gündem

İlgili Haberler

Artvin'de gece meydana gelen heyelan karayolunu ulaşıma kapattı

04:58 - Gündem

Hapşıran sürücü kontrolü kaybedince araç duvara çarptı!

02:28 - Gündem

Otomobilden cephane çıktı: 150 adet suikast silahı ele geçirildi!

02:12 - Gündem

Ilgaz Dağı'nda kar yağışı etkili oldu

01:57 - Gündem

Muğla Datça'da 4,7 büyüklüğünde deprem

01:53 - Gündem

Günün Manşetleri

Artvin'de gece meydana gelen heyelan karayolunu ulaşıma kapattı

04:58 - Gündem

Adalet Bakanlığına 20 stajyer kontrolör alınacak

03:28 - Ekonomi

Gümüşhane’de yürekleri ağza getiren kaza! LPG yüklü tanker, tırla çarpıştı

02:43 - Yaşam

Elazığ’da kar yağışı nedeniyle 27 köy yolu ulaşıma kapandı

02:38 - Yaşam

Hatay’da hafif ticari araç ağaçlık alana uçtu: 1 yaralı

02:33 - Yaşam