Bindiğiniz otomobillerin hız göstergelerine hiç dikkat ettiniz mi? Çoğu araçta benzer değerler olması bir yana, bazı otomobillerdeki hız sınırını gördüğünüzde ‘bu araba bu kadar hızlı gidebilir mi gerçekten?’ diye içinizden geçirebilirsiniz.
O hal de biz soralım; o araba o kadar hızlı gider mi? Gitmez. Bu noktada ister istemez başka bir soru oluşuyor; otomobillerde neden aracın kapasitesinin üzerinde bir maksimum hız sınırı bulunuyor?
Bir başka deyişle neden 200km/sa hızı dahi geçemeyen otomobillerin hız göstergesinde maksimum hız 240km/sa gözüküyor?
Bunun iki temel nedeni bulunuyor; birincisi üreticilerin maliyetleri düşürme çabası, ikincisi ise tüketicilerin daha fazla güç istemeleri.
Otomobil üreticileri, maliyetleri arttırmamak için, ürettikleri her araç için yeni ölçü almazlar. Bu nedenle çoğu otomobil üreticisi seri üretime geçmek için orta seviye performans gösteren modellerinde de yüksek performanslı modellerinin hız göstergelerini kullanmaktadır.
Bu durum, tüketicileri kısmen yanlış bilgilendiriyor olsa da araç sahipleri bu durumdan memnun. Sürücüler, aynı performansa sahip olmalarına karşın hız göstergesinde daha yüksek değer olan araçları tercih etmektedir.
Dolayısı ile otomobil üreticilerinin, maliyetleri düşürmek için uyguladıkları yöntem kasıtlı olarak gerçekleşmese de bir ticari satış hilesine dönüştü. Tüketicilerin daha yüksek maksimum hız görmek istediğini fark eden üreticiler, göstergeleri de bu şekilde tasarladı.
İlk bakışta ‘alan razı, satan razı’ gibi gözükse de durum tam olarak öyle değil. Art Center Tasarım Koleji Ulaşım Tasarımı Bölümü’nden Stewart Stewart Reed, hız göstergelerinde daha yüksek limitlerin bulunmasının sürücüleri daha hızlı gitmeye ittiğini söylüyor.
Reed’e göre, hız limiti düşük olduğunda sürücüler normal bir hızla gittiklerinde gösterge yukarıya bakıyor ve sürücü normal bir hıza sahip olduğuna ikna oluyor. Hız limiti yüksek olduğunda ise normal hızda gösterge sola yatık olduğu için sürücü yavaş gittiğini düşünerek hızlanıyor.
Sonuç olarak otomobil üreticileri aracın yeteneklerini doğru yansıtmayan göstergelerle maliyetten kaçınıyor. Araç sahipleri ise bunu gördüklerinde doğru olmadığını bildikleri halde araç daha güçlüymüş gibi hissediyorlar. Göstergeyi sola yatık gören sürücüler ise aracın hakkını vermediklerini düşünerek daha hızlı gidiyorlar ve sonuç felaket olabiliyor.