Ulusal borç ya da diğer adıyla millî borç, bir ülke hükûmetinin farklı kişilere ve yerel ya da uluslararası kuruluşlara borçlu olduğu toplam para miktarıdır. Ancak millî borç, çoğunlukla bir ülkenin dış borcu ile karıştırılmaktadır.
Millî borç tamamen bir ülkenin hükûmetine aittir, dış borç ise bir ülkede bulunan hükûmet, işletmeler, insanlar ve diğer kurumların borcudur. Bunu bir ülkenin kredi kartı faturası olarak düşünebilirsiniz, ancak ölçeği çok daha büyüktür.
Ülkelere borç verenler kimlerdir ve karşılığında ne alırlar?
Ülke hükûmetleri borca girmek için senetler gibi varlıklar çıkarır. Bunları bireyler, finansal işletmeler, diğer hükûmetler, merkez bankaları ve diğer kurumlar satın alabilir.
Bu varlıkları alan kişiler borç veren taraf olur. Bunların satın alınmasının arkasında yatan fikir, belirli dönemlerde yatırımcılara getiri sağlaması ve ülke hükûmetlerine güven duyulmasındandır.
Türkiye'nin millî borcu 245 milyar dolar ve dış borcu 475 milyar dolar civarındadır.
Dünyanın toplam borcu rekor kırmaya devam ediyor.
Tüm ülkelerin millî borcu, dış borcu, iç borcu, özel işletmelerin ve kişilerin borcu toplandığında küresel toplam borç yani dünyanın borcu bulunur. Küresel borç son 3 yıldır yükselmeye devam ediyor.
2021'de dünyanın toplam borcu 303 trilyon dolar ve 2020'de 226 trilyon dolardı. Bu yıl ise küresel borç 307 trilyon dolara çıkarak yeni bir rekor kırdı.
IMF'ye göre dünya genelinde en az 100 ülke hükûmeti, borç ödemelerini yapabilmesi için sağlık, eğitim ve güvenlik harcamalarını kısmak zorunda kalacak. Türkiye ise bu 100 ülke içinde bulunmuyor.
Tüm bu karışıklık kimin kime borçlu olduğu sorusunun cevabı ile çözülüyor.
Kimin kime borçlu olduğu sorusunun cevabı ülkeden ülkeye değişir.
Genellikle bir ülkenin millî borcunun büyük bir kısmı yerel kuruluşlara ve geri kalan kısmı da yabancı kuruluşlaradır.
Bu borcun miktarı, finansal politikalar ve küresel ekonomik koşular tarafından etkilenir. Bazı ülkeler çok düşük seviyelerde borç oranlarını sürdürebilmiş veya borçsuz hâle gelebilmiştir, diğerleri ise zaman içinde çok fazla borç biriktirmiştir.
Dünya genelinde sadece iki ülke borçsuz olmalarıyla öne çıkıyor.
Her ülkenin millî borcu olmak zorunda değildir. Ancak bir ülkenin borcunun olmaması istisnai bir durumdur.
En düşük millî borca sahip ülkeler arasında Norveç, Kazakistan, İsveç, Danimarka, Estonya, Bulgaristan ve Lüksemburg vardır. Bunlar arasında Norveç ve Kazakistan'ın borcu eksidedir, yani bu iki ülkenin borcu yoktur.
En yüksek beş millî borca sahip ülkelerin başında ise 30 trilyon dolarlık borç ile ABD gelmektedir. Sonrasında; Çin’in 14 trilyon dolar, Japonya’nın 10,17 trilyon dolar, Fransa’nın 3,14 trilyon dolar ve İtalya’nın 2,70 trilyon dolarlık borcu vardır.
Özetle; millî borcu dış borç ile karıştırmamak ve kimin kime borçlu olduğunu anlamak çok önemlidir. Aslında millî borcun düşük veya yüksek olması iyi veya kötü olarak düşünülmemelidir. Sadece bir ülke hükûmetinin ne kadar borçlu olduğunu gösterir.
Kaynaklar: Ceicdata, IMF, Wikipedia